Czas wykonania transakcji płatniczych.

Założeniem dyrektywy PSD (dyrektywy 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i  Rady z 13 listopada 2007 r.), wdrożonej do polskiego systemu prawnego poprzez ustawę o usługach płatniczych z 19 sierpnia 2011 r. (Dz. U. Nr 199, poz. 1175) było m.in. stworzenie sprawnych i bezpiecznych zasad dokonywania płatności na obszarze Europejskiego Obszaru Gospodarczego (kraje UE oraz Norwegia, Lichtenstein, Islandia). Transakcje płatnicze realizowane na tym obszarze powinny być w takim samym stopniu łatwe w realizacji jak płatności krajowe. Oprócz szeregu rozmaitych kwestii ustawa o usługach płatniczych zawiera również postanowienia odnoszące się do czasu wykonania transakcji płatniczych. W dzisiejszym wpisie chciałbym je Tobie przybliżyć.

Formy rozliczeń bezgotówkowych.

Usługami płatniczymi są m.in. realizowane przez dostawcę usług płatniczych (kto jest dostawcą takich usług dowiesz się tutaj: Ustawa o usługach płatniczych – to warto wiedzieć) transfery środków pieniężnych na rachunek prowadzony u innego dostawcy w formie:

polecenia zapłaty, w tym jednorazowych poleceń zapłaty,

polecenia przelewu, w tym stałych zleceń,

– przy użyciu karty płatniczej lub podobnego instrumentu płatniczego.

Powyższe formy rozliczeń bezgotówkowych wymienia także Prawo bankowe.

Polecenie zapłaty jest to dyspozycja, jaką składa wierzyciel (czyli odbiorca środków pieniężnych stanowiących przedmiot transakcji). W dyspozycji tej nakazuje obciążyć określoną kwotą rachunek dłużnika (płatnika) i uznać nią swój rachunek. Polecenie zapłaty dokonywane jest na podstawie zgody, którą dłużnik (płatnik) udzielił wcześniej wierzycielowi (odbiorcy).

Polecenie przelewu to z kolei dyspozycja dłużnika (płatnika) obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela (odbiorcy).

Transfer środków pieniężnych może także odbywać się przy użyciu karty płatniczej lub podobnego instrumentu płatniczego. Takim podobnym instrumentem co raz częściej są ulubione zabawki wielu z nas, czyli smartfony wyposażone w stosowną funkcjonalność i oprogramowanie 😉

Zleceniem płatniczym w zależności od tego, który z powyższych transferów wchodzi w grę, jest oświadczenie płatnika lub odbiorcy skierowane do dostawcy usług płatniczych (np. banku) zawierające dyspozycję wykonania transakcji na podstawie polecenia zapłaty, polecenia przelewu czy przy użyciu karty płatniczej. Transakcje płatnicze odbywają się pomiędzy rachunkami dwóch stron z udziałem dostawców usług płatniczych, którzy je prowadzą. Rachunek płatniczy to rachunek, który służy do wykonywania transakcji płatniczych, przy czym przez rachunek płatniczy rozumie się także rachunek bankowy oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (SKOK), jeżeli rachunki te służą do wykonywania takich transakcji. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się stąd: Rachunek płatniczy a rachunek bankowy.

Czas wykonania transakcji zleconej przez płatnika.

Jeżeli transakcja płatnicza inicjowana jest przez płatnika tj. dłużnika (np. poprzez polecenie zapłaty czy przy użyciu karty płatniczej) generalną zasadą, co do czasu jej wykonania jest zasada D + 1. Oznacza ona, że rachunek odbiorcy środków pieniężnych powinien być uznany kwotą transakcji nie później niż do końca następnego dnia roboczego po otrzymaniu zlecenia. Termin ten może zostać przedłużony o jeden dzień roboczy, jeżeli płatnik złożył swoje zlecenie płatnicze w postaci papierowej.

Momentem otrzymania zlecenia płatniczego jest faktyczny czas, w którym otrzymał je dostawca prowadzący rachunek płatnika. Przy czym jeśli był to dzień niebędący dniem roboczym, uznaje się, że zlecenie zostało złożone pierwszego dnia roboczego po tym dniu.

Należy także pamiętać, że dostawca usług płatniczych może ustalić nieprzekraczalny, przypadający pod koniec dnia roboczego moment, po którym otrzymane zlecenia płatnicze uznaje się za otrzymane pierwszego dnia roboczego po tym dniu (np. złożone po godz. 17 tej). Informację na temat takiego momentu dostawca powinien przekazać użytkownikowi w związku z zawarciem umowy ramowej o usługi płatnicze (umowa ramowa to umowa o usługi płatnicze regulującą wykonywanie transakcji płatniczych).

Jednakże, gdy transakcja płatnicza w całości jest wykonywana na terytorium Polski, w walucie polskiej i dotyczy należności podatkowych, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej oraz Wspólnotowego Kodeksu Celnego, nie można wydłużyć terminu realizacji transakcji o jeden dzień roboczy, nawet jeśli zlecenie zostało złożone w wersji papierowej. W takim przypadku stosuje się ściśle zasadę D+1.

W razie niedotrzymania terminu realizacji transakcji mających za przedmiot wyżej wymienione należności podatkowe lub celne, dostawca usług płatniczych jest obowiązany do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego odsetek w wysokości przewidzianej dla odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych. Do takiego niesolidnego dostawcy stosuje się także odpowiednio przepisy dotyczące odpowiedzialności podatkowej inkasenta (czyli podmiotu obowiązanego do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu) zawarte w Ordynacji podatkowej.

Czas wykonania transakcji zleconej przez odbiorcę. 

Jeżeli zlecenie płatnicze inicjowane jest przez odbiorcę (wierzyciela), dostawca usług płatniczych odbiorcy powinien przekazać je do zrealizowania przez dostawcę płatnika (dłużnika) w terminie uzgodnionym z odbiorcą, umożliwiając jednak w przypadku transakcji polecenia zapłaty rozliczenie tej transakcji w określonym terminie płatności. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do transakcji płatniczych kartą płatniczą lub podobnym instrumentem płatniczym zainicjowanych przez odbiorcę.

Wpłata gotówki na rachunek.

Wpłata gotówki na swój lub cudzy rachunek płatniczy, dokonana u dostawcy prowadzącego ten rachunek płatniczy w walucie tego rachunku, powinna być udostępniona na tym rachunku niezwłocznie po otrzymaniu środków pieniężnych, nie później niż w tym samym dniu roboczym. Od tego momentu dostawca powinien zacząć naliczać odsetki od środków pieniężnych, którymi uznano rachunek.

Przy czym, jeżeli wpłacający środki nie jest konsumentem, to ich udostępnienie na rachunku i rozpoczęcie naliczania odsetek nie może nastąpić później niż następnego dnia roboczego po otrzymaniu środków pieniężnych.

Udostępnienie środków i data waluty.

Ustawa o usługach płatniczych zawiera także rozwiązanie korzystne dla odbiorcy środków pieniężnych, chroniące go przed nieuzasadnionym przetrzymaniem kwoty transakcji płatniczej przez dostawcę usług płatniczych. Zgodnie z art. 59 tej ustawy, dostawca powinien udostępnić kwotę transakcji niezwłocznie po uznaniu tą kwotą rachunku prowadzonego dla odbiorcy. Dostawca ma również obowiązek uznać ten rachunek płatniczy datą waluty dnia roboczego, w którym rachunek został uznany kwotą transakcji płatniczej. Innymi słowy od tego momentu powinien zacząć naliczać odsetki od środków pieniężnych będących przedmiotem transakcji.

Pojęcie „niezwłocznie” jest pojęciem nieostrym, dlatego należy je interpretować uwzględniając warunki świadczenia usług płatniczych przez dostawcę i standard należytej staranności, określone w umowie ramowej. Termin niezwłocznie w orzecznictwie sądowym oznacza termin realny, uwzględniający dane okoliczności miejsca i czasu. Nie jest on tym samym co termin natychmiastowy. W praktyce przy przychodzących transakcjach płatniczych niezwłoczność w udostępnieniu środków pieniężnych oznaczać będzie czas potrzebny na operacyjne przeprocesowanie płatności, ale czas ten powinien być ustalony na poziomie niezbędnego minimum.

Pamiętaj jednak, że dostawca usług płatniczych może określić godziny graniczne dla uznania rachunku płatniczego kwotą transakcji. Jeśli płatności przychodzące będą następować po tych godzinach uznane będą za otrzymane w następnym dniu roboczym. Podobnie sytuacja będzie się miała w przypadku, gdy uznanie rachunku nastąpi w dniu, który nie jest dniem roboczym. Udostępnienie środków odbiorcy powinno nastąpić wówczas w następnym dniu roboczym po takim dniu.

Dostępność usług płatniczych świadczonych przez dostawcę, w tym kwestie godzin ich świadczenia w dniach roboczych, powinny regulować postanowienia umowy ramowej. Użytkownik o określeniu takich godzin powinien być przez swojego dostawcę poinformowany.

Dla transakcji płatniczych inicjowanych przez odbiorcę lub za jego pośrednictwem można uzgodnić dłuższy niż niezwłoczny termin udostępnienia środków pieniężnych.

Obciążenie rachunku płatnika (dłużnika) kwotą transakcji płatniczej następuje z datą waluty nie wcześniejszą niż moment, w którym rachunek ten został faktycznie obciążony tą kwotą. Czyli do czasu faktycznego obciążenia rachunku płatnika kwotą transakcji powinny być naliczane odsetki od środków pieniężnych stanowiących przedmiot transakcji.

Do jakich transakcji stosuje się przepisy ustawy o czasie wykonania transakcji?

Przepisy ustawy o usługach płatniczych stosuje się generalnie do usług płatniczych świadczonych na terytorium Polski lub w obrocie z innymi państwami członkowskimi Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Przepisy ustawy dotyczące czasu wykonania transakcji stosuje się do:

 1) transakcji płatniczych w euro;

 2) transakcji płatniczych wykonywanych w całości na terytorium Polski w złotych;

 3) transakcji płatniczych obejmujących nie więcej niż jedno przeliczenie waluty między:

  • euro a złotym, jeżeli przeliczenie walutowe jest dokonane w Polsce,
  • euro a walutą innego niż Polska państwa członkowskiego spoza obszaru euro, jeżeli przeliczenie walutowe jest dokonane w tym państwie członkowskim,
  • euro a złotym lub euro a walutą innego niż Polska państwa członkowskiego spoza obszaru euro, dokonywanego w państwie członkowskim z obszaru euro, w przypadku przelewów transgranicznych zainicjowanych w euro.

Przepisy o czasie transakcji, stosuje się także do transakcji płatniczych, innych niż powyższe jeżeli usługi płatnicze dokonywane są w euro, w złotych lub w walucie innego państwa członkowskiego, a dostawcy obydwu stron transakcji prowadzą działalność na terytorium Polski lub jeden z nich prowadzi działalność na terytorium Polski, a drugi na terytorium innego państwa członkowskiego. Jednak użytkownik i jego dostawca mogą uzgodnić, że do takich transakcji płatniczych, nie będą stosować tych postanowień. Przy czym w przypadku transakcji płatniczych wykonywanych na terytorium jednego lub więcej państw członkowskich nie mogą uzgodnić terminu na realizację transakcji płatniczej zainicjowanej przez płatnika dłuższego niż 4 dni robocze od momentu otrzymania zlecenia płatniczego. Nie mogą także wyłączyć stosowania art. 59, czyli regulacji omówionych w akapicie „Udostępnienie środków i data waluty.”

Na koniec zapamiętaj także, że informacje o maksymalnym czasie wykonania świadczonych usług płatniczych dostawca powinien przekazać Tobie jako użytkownikowi w związku z zawarciem umowy ramowej o usługi płatnicze.

Udostępnij:
  • email
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Twitter
  • Google Bookmarks
  • Wykop
  • RSS

Podobne tematy: