O czym warto pamiętać pożyczając pieniądze?

Pożyczanie pieniędzy w gronie rodziny, przyjaciół albo znajomych jest dosyć powszechne. Jednak w momencie udzielania pożyczki, strony nie zawsze przywiązują należytą wagę do aspektów prawnych z nią związanych. Dający pożyczkę nierzadko krępuje się lub uważa za niestosowne w stosunku do bliskich osób zachować bardziej sformalizowane podejście przy zawieraniu tego rodzaju umowy. Zdarza się, że takie zachowanie obraca się później przeciwko niemu i w efekcie ma on trudności w odzyskaniu pieniędzy. Dzisiaj kilka słów o tym, na co zwrócić uwagę przy pożyczce pieniężnej.

Pożyczkę reguluje kodeks cywilny.

Jeżeli pożyczasz komuś pieniądze to zawierasz umowę pożyczki w rozumieniu prawa cywilnego. Umowa ta uregulowana jest w kodeksie cywilnym (art. 720 – 724). Z prawnego punktu widzenia, przez umowę pożyczki pieniężnej osoba, która pożyczki udziela czyli pożyczkodawca, zobowiązuje się przenieść określoną ilość pieniędzy na własność osoby, zaciągającej pożyczkę czyli pożyczkobiorcy. Pożyczkobiorca zobowiązany jest natomiast zwrócić tę samą ilość pieniędzy czyli inaczej mówiąc spłacić pożyczkę. Umowa pożyczki jest więc umową zobowiązującą dla obydwu stron. Dochodzi ona do skutku przez samo porozumienie się stron, czyli od tego momentu jest dla nich prawnie wiążąca. Prawnicy określają takie umowy mianem konsensualnych. Udostępnienie pieniędzy pożyczkobiorcy jest już zrealizowaniem zawartej umowy.

Czy pożyczkodawca może odstąpić od zawartej umowy pożyczki?

Generalnie pożyczkodawca ma obowiązek wypłacić pieniądze, które zobowiązał się pożyczyć. Od tego obowiązku może się uchylić, odstępując od umowy wówczas, gdy zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego pożyczkobiorcy. Jednakże uprawnienie takie nie będzie mu przysługiwać, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym pożyczkobiorcy wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.

Zły stan majątkowy musi istnieć w chwili, w której pożyczkodawca odstępuje od umowy i odmawia przekazania pieniędzy pożyczkobiorcy. Aby było to możliwe, pożyczkodawca nie może znajdować się w zwłoce z przekazaniem pieniędzy z tytułu pożyczki. Zwłoka jest opóźnieniem w wypłacie pieniędzy w stosunku do ustalonego terminu, za które odpowiedzialność ponosi dający pożyczkę. Pogorszenie się stanu majątkowego pożyczkobiorcy w okresie, gdy pożyczkodawca był w takiej zwłoce nie daje mu prawa do odstąpienia od umowy pożyczki. 

Zły stan majątkowy to pojęcie, które nie jest zdefiniowane, ale powinno być oceniane według obiektywnych kryteriów. Zły stan majątkowy będzie miał miejsce wówczas, gdy powstaną uzasadnione wątpliwości z punktu widzenia doświadczenia życiowego, co do zdolności pożyczkobiorcy do zwrotu pożyczki. Przy czym to pożyczkodawca powołując się na taką okoliczność musi ją udowodnić.

W jakiej formie powinna być zawarta umowa pożyczki?

Przepisy prawa nie uzależniają ważności umowy pożyczki od zachowania szczególnej formy. Nawet umowa zawarta w formie ustnej będzie ważna. W praktyce lepiej jednak posłużyć się formą pisemną. Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z kodeksem cywilnym umowa pożyczki, o wartości większej niż 500 zł, powinna być stwierdzona pismem dla celów dowodowych.

UWAGA!!!

Od 08 września 2016 roku wymóg ten dla umowy pożyczki uległ zmianie, co do kwoty jak i formy. Przeczytasz o tym tutaj: „Umowa pożyczki powyżej 1000 zł a forma dokumentowa”.

Zastrzeżenie formy pisemnej dla celów dowodowych, oznacza, że w przypadku jej niezachowania w sporze sądowym nie jest dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt zawarcia umowy pożyczki. Wyjątkowo takie dowody można przeprowadzić, gdy:

  • obie strony wyrażą na to zgodę,
  • żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą,
  • fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma,
  • gdy dokument obejmujący czynność został zagubiony, zniszczony lub zabrany przez osobę trzecią.

Jeżeli pożyczkodawca z jakiś względów nie chce podpisywać dokumentu, zredagowanego jako formalna umowa, we własnym interesie powinien zadbać przynajmniej, aby pożyczkobiorca pokwitował przyjęcie pieniędzy tytułem pożyczki. Takie pisemne pokwitowanie w razie sporu będzie uprawdopodabniać  zawarcie i wykonanie umowy pożyczki. Co więcej, jeśli będzie dosyć szczegółowe w swojej treści to nie wykluczone, że będzie potraktowane jako dokument stanowiący umowę pożyczki. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się bowiem, że pismo stanowiące pokwitowanie potwierdzające zadłużenie z tytułu pożyczki, które zawiera wszystkie cechy tej umowy wymagane przez art. 720 k.c. oraz określenie sposobu zwrotu tej pożyczki, jednakże bez określenia daty jej zwrotu, ma charakter umowy pożyczki (wyrok SN z dnia 5 marca 2002 r., I CKN 1086/99).

Trzeba również pamiętać, że w przypadku, gdy kwota pożyczki będzie znaczna, to w sytuacji, gdyby urząd skarbowy w tracie kontroli podatkowej zażądał ujawnienia źródeł pochodzenia pieniędzy od pożyczkobiorcy, brak dowodów w tej materii może okazać się dla niego bardzo kosztowny. Dla urzędu skarbowego może to oznaczać, że pochodziły one z nielegalnych źródeł finansowania.

Ze względów dowodowych oraz fiskalnych warto również pamiętać o tym, żeby w przypadku przekazania pieniędzy z pożyczki w drodze przelewu na rachunek bankowy, albo rachunek w SKOK-u, w tytule przelewu wpisać informację wskazującą na pożyczkę. Ułatwi to ewentualne dowodzenie faktu zawarcia umowy pożyczki, czy to w procesie cywilnym czy w toku postępowania podatkowego.

Co warto zapisać w umowie pożyczki?

Umowę pożyczki w formie pisemnej, dla uniknięcia ewentualnych wątpliwości warto zredagować w należyty sposób, pamiętając o zawarciu kilku ważnych postanowień. Przede wszystkim należy określić strony umowy, czyli kto komu pożycza, oraz dokładną kwotę pożyczki.

Powinno się także ustalić i zapisać termin zwrotu pożyczonych pieniędzy. Może być on wskazany przez podanie konkretnej daty  albo w inny sposób na przykład, że pożyczka zostanie zwrócona w ciągu 90 dni od dnia zawarcia umowy.

Przy terminach oznaczonych w dniach należy pamiętać, że zgodnie z kodeksem cywilnym:

  • termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia,
  • termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca,
  • jeżeli termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca,
  • termin półmiesięczny jest równy piętnastu dniom,
  • jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy, termin upływa dnia następnego.

W sytuacji, gdy termin zwrotu pożyczki nie został w umowie oznaczony, pożyczkobiorca (dłużnik) obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu 6 tygodni po wypowiedzeniu jej przez dającego pożyczkę.

Co do terminu spłaty, to należy również pamiętać, że jeżeli termin spłaty pożyczki został w umowie oznaczony, ale strony nie określiły inaczej to uważa się za ustanowiony na korzyść dłużnika. Oznacza to, że może on spłacić pożyczkę przed terminem a pożyczkodawca taką spłatę musi przyjąć.

W umowie pożyczki dobrze również zapisać postanowienie określające w jaki sposób pożyczka powinna być spłacona. Jej spłata może nastąpić jednorazowo lub w ratach. Raty z kolei mogą mieć taką samą wysokość lub różnić się między sobą wysokością. Raty mogą być płacone miesięczne w ustalonym dniu albo w innych okresach np. kwartalnie, półrocznie itp.

Odsetki od pożyczki.

Umowa pożyczki może być oprocentowana albo nie. Jeżeli strony ustaliły, że pożyczka będzie podlegać oprocentowaniu, to powinny w umowie określić wysokość tego oprocentowania. Ustalając tę wysokość trzeba pamiętać o tym, żeby nie była ona wyższa niż odsetki maksymalne. Jeżeli wysokość odsetek będzie wyższa, pożyczkodawcy należą się odsetki maksymalne. Gdy strony postanowiły, że pożyczka będzie oprocentowana, ale nie ustaliły wysokości odsetek, należą się odsetki ustawowe. Więcej na temat odsetek przeczytasz tutaj: Odsetki – co o nich wiedzieć wypada?

Przy zastrzeganiu odsetek można również ustalić, kiedy mają one być płatne. W przypadku rat, mogą one być płacone jako ich część. Jeżeli pożyczka będzie spłacana jednorazowo to spłata odsetek następuje z reguły wraz ze spłatą sumy głównej.

W braku odmiennego zapisu w umowie, co do terminu płatności odsetek są one płatne co roku z dołu, a jeżeli termin spłaty pożyczki jest krótszy niż rok – jednocześnie z zapłatą sumy głównej.

Kolejna sprawą, o której warto pamiętać są odsetki za opóźnienie w spłacie pożyczki. W umowie pożyczki można postanowić, jakich odsetek za opóźnienie pożyczkodawca będzie miał prawo żądać, gdyby biorący pożyczkę spóźniał się ze spłatą pożyczki. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, pożyczkodawcy należą się odsetki ustawowe (od 01 stycznia 2016 r. tzw. odsetki ustawowe za opóźnienie, czytaj tutaj:  Odsetki ustawowe, odsetki maksymalne, odsetki za opóźnienie – nowe zasady obliczania.

Kiedy przedawniają się roszczenia z tytułu pożyczki?

Roszczenie pożyczkodawcy o jej zwrot przedawnia się z upływem 10 lat, ale w przypadku, gdy pożyczka związana jest z prowadzeniem działalności gospodarczej z upływem 3 lat. Również z upływem 3 lat  przedawnia się roszczenie o zapłatę odsetek z tytułu pożyczki.

Roszczenie biorącego pożyczkę o wypłatę pieniędzy z tytułu pożyczki przedawnia się z upływem 6 miesięcy od chwili, gdy powinno to nastąpić.

O czym jeszcze warto pamiętać?

O tym, że spłatę pożyczki można zabezpieczyć,  np. w formie poręczenia lub inny sposób przewidziany prawem. O sposobach zabezpieczania wierzytelności dosyć często piszę na blogu, możesz więc o nich poczytać jeśli szukasz informacji na ten temat.

W sytuacji, gdy pożyczka została zaciągnięta przez osobę pozostającą w związku małżeńskim bez zgody współmałżonka, to co zasady, ten drugi współmałżonek nie odpowiada za jej spłatę. Szerzej na temat zasad tej odpowiedzialności pisałem tutaj: Zaciągnięcie kredytu lub pożyczki bez zgody małżonka. W publikacji tej jest  wprawdzie mowa o kredycie czy pożyczce bankowej, jednak te same zasady stosuje się odpowiednio do pożyczek prywatnych, czy zaciąganych u innych niż banki pożyczkodawców.

Pamiętaj również, że gdy pożyczkodawca udzieli pożyczki w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, to pożyczka taka będzie kredytem konsumenckim. Wiąże się z tym wiele istotnych zagadnień. Jeżeli interesuje Ciebie ta tematyka możesz zapoznać się z kilkoma publikacjami na blogu, które ją przybliżają. O tym jakie są różnice między kredytem a pożyczką pisałem natomiast tutaj: Czym się różni kredyt od pożyczki?

Z umową pożyczki może wiązać się także obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych Pożyczka pieniężna a podatek od czynności cywilnoprawnych.

Udostępnij:
  • email
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Twitter
  • Google Bookmarks
  • Wykop
  • RSS

Podobne tematy:

11 Komentarzy do O czym warto pamiętać pożyczając pieniądze?

  1. Do zabezpieczenia pozyczki wystarczy sam zwykly weksel 🙂

    • Rafał Skiba pisze:

      Uważaj, bo zaraz będziesz się z tego tłumaczył tym, co twierdzą, że weksel nie jest żadnym zabezpieczeniem 😉

      • Odpowiem im, że mam roszczenie z pożyczki, wpisane do hipoteki, tylko nic mi to nie daje, bo hipoteka na milion, wpisów na 10 milionów, a ja na szarym końcu. Z czego należy (wedle ich rozumowania 🙂 wyciągnąć wniosek, że hipoteka nie jest zabezpieczeniem. ERGO: nie istnieje coś takiego, jak zabezpieczenie wierzytelności, cbdu 🙂

  2. Ola pisze:

    Uczyłam się o tym na studiach, jednak fajnie jest sobie przypomnieć. Poza tym wszystko fajnie i przystępnie napisane, polecam innym lekturę:)

  3. Daria pisze:

    Witam,

    Czy gdy w momencie zwrotu pożyczki piożyczkodawca oddaje drugi (podpisany przez pożyczkobiorcę) egzemplarz umowy, można uważać to za pokwitowanie odbioru pożyczki?

  4. patrycja pisze:

    Zdecydowanie lepiej pożyczyć z banku, chociaż wiadomo jest jakaś marża. Z rodziną jak to mówią….na zdjęciu. Proste pożyczanie jest w Ferratum Banku. Jak przyciśnie potrzeba nie ma co się zastanawiać.

  5. Malwina pisze:

    Zdecydowanie popieram jedną z wypowiedzi, że nie pożyczamy od rodziny. Lepiej z banku, właśnie Ferratum jest dobrym przykładem. Nie będzie rodzinnych animozji w przyszłości.

  6. Krystian pisze:

    W umowie nie chciałbym zawierać konkretnej daty kiedy pożyczkobiorca mi odda pieniadze a chciałbym to uzależnić od pisemnego wezwania do spłaty i od tego czasu by miał np. 3 miesiące. Czy taka forma będzie również poprawna?

    • Rafał Skiba pisze:

      Tak, takie rozwiązanie jest dopuszczalne. Trzeba tylko pamiętać żeby termin spłaty pożyczki liczony od pisemnego wypowiedzenia był dłuższy niż 6 tygodni określone przez art. 723 K.C. co w wypadku 3 miesięcy jest spełnione.

  7. Marcin pisze:

    Witam

    Czy ktoś z Państwa kojarzy czy łatwo jest otrzymać kredyt hipoteczny, który można spłacić w jakimś określonym czasie np w ciągu 2 lat albo przynajmniej znacząco go nadpłacić ?

  8. Naiwna pisze:

    Witam i proszę o pomoc,
    mój były mąż udzielił mi pożyczki spisując ze mną umowę ze spłatą 2 mies. od żądania zapłaty.
    Zaraz po przelaniu mi pożyczki na konto poprosił o częściowy zwrot (na jakieś pilne swoje wydatki)- ustnie. Zrobiłam mu przelew na ponad 20 tys. z adnotacją „Zwrot” nie wiedząc, co się później stanie; rozwód… Po wszczęciu sprawy rozwodowej zażądał pisemnie zwrotu całości pożyczki twierdząc, że tamten „Zwrot” z pożyczką nie miał nic wspólnego.
    Co mogę zrobić, żeby nie spłacać ponownie tej części pożyczki? Czy jest jakaś forma formalna spłaty, którą powinnam była zachować? Czy dowód przelewu z tyt. „Zwrot” wystarczy, żeby się bronić?
    Z góry dziękuję za pomoc.

Pozostaw odpowiedź Rafał Skiba Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *