W języku potocznym słowo ręczyć oznacza, że bierzemy na siebie odpowiedzialność za kogoś lub za coś. Czyli w zależnosci od okoliczności zapewniamy, że jakiś skutek nastąpi lub nie nastąpi. Na gruncie prawa również można za coś lub kogoś ręczyć, np. za zapłatę weksla. Banki przyjmują weksle in blanco zabezpieczając w ten sposób spłatę swoich wierzytelności. Ten temat na blogu został już omówiony, tutaj możesz się z nim zapoznać: Weksel własny in blanco jako zabezpieczenie kredytu. Często weksle takie opatrzone są także poręczeniem wekslowym innych osób niż wystawca. Dla poręczyciela wiążą się z tym doniosłe skutki prawne. Dobrze zdawać sobie z nich sprawę.

Czym jest poręczenie wekslowe?

Poręczenie wekslowe, nazywane również awalem, polega na tym, że osoba trzecia albo osoba już podpisana na wekslu zobowiązuje się zapłacić całość lub część sumy wekslowej, w przypadku gdyby osoba, za którą poręcza nie zapłaciła za ten weksel. Poręczyciel wekslowy odpowiada za zapłatę weksla solidarnie z innymi osobami podpisanymi na wekslu, stając się kolejnym dłużnikiem wekslowym. Jego odpowiedzialność jest taka sama jak tego, za kogo poręczył. Za wystawcę weksla poręczyciel odpowiada jak wystawca, a za akceptanta – jak akceptant. Odpowiedzialność ta ma charakter osobisty, czyli poręczyciel wekslowy ponosi ją z całego swojego majątku.

Co więcej, zobowiązania poręczyciela będzie ważne nawet, jeśli zobowiązanie, za które poręczył, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny, za wyjątkiem wad formalnych. Oznacza to, że poręczyciel będzie odpowiadał za zapłatę weksla nawet wtedy, gdy wystawca weksla był np. ubezwłasnowolniony albo jego podpis został podrobiony. Natomiast poręczyciel wekslowy nie będzie odpowiadał za spłatę weksla, jeżeli poręczył:

• na wekslu nieważnym,
• nie dochowując formy wymaganej do ważności poręczenia,
• za osobę, która nie podpisała się na wekslu.

Jeżeli poręczenie wekslowe udziela osoba już podpisana na wekslu, to ręczy ona za osobę, która ponosi odpowiedzialność z weksla w wyższym stopniu niż poręczyciel.

Pamiętaj jednak, że jeśli weksel był wystawiony w związki z zabezpieczeniem wierzytelności banku, to poręczenie wekslowe zabezpiecza zapłatę weksla, nie zaś tej wierzytelności. Poręczyciel, który poręczył np. na wekslu własnym in blanco przyjętym na zabezpieczenie spłaty kredytu udzielonego przez bank, odpowiada nie za spłatę kredytu, ale za zapłatę weksla. Niespłacenie kredytu nie powoduje od razu powstania odpowiedzialności poręczyciela wekslowego. Będzie on zobowiązany zapłacić dopiero wtedy, gdy bank uzupełni weksel in blanco a jego wystawca nie zapłaci w terminie płatności, wskazanym w treści weksla. Jeżeli weksel nie zostanie uzupełniony zgodnie z wymogami formalnymi, poręczyciel nie będzie odpowiadał wobec wierzyciela (banku) w ogóle.

Poręczenie wekslowe jest nieodwołalne. Poręczyciel, po tym jak go udzielił nie może go ograniczyć albo cofnąć. Jego odpowiedzialność za zapłatę weksla trwa tak długo, jak odpowiedzialność dłużnika wekslowego, za którego poręczył.

Kto może udzielić poręczenia?

Poręczycielem wekslowym może być osoba fizyczna, osoba prawna jak również podmiot nie mający osobowości prawnej, ale posiadający tzw. zdolność prawną i zdolność do czynność prawnych. Tymi ostatnimi są np. osobowe spółki handlowe.

Co się tyczy spółek handlowych i weksli przez nie wystawianych w związku z  ich finansowaniem przez banki, to w praktyce najczęściej spotyka się poręczenia wekslowe osób związanych ze spółką. Ma to miejsce w szczególności, gdy spółka-wystawca weksla nie posiada dużego majątku, a status majątkowy poręczycieli zwiększa możliwości zapłaty z weksla. Sytuacja majątkowa tych osób powinna być uprzednio zweryfikowana przynajmniej w oparciu o złożenie stosownego oświadczenia (deklaracji majątkowej). Poręczycielami wekslowymi w spółkach osobowych mogą być wspólnicy/partnerzy/ komandytariusze. Za weksel wystawiony przez spółkę z .o.o. ręczyć mogą wspólnicy, członkowie zarządu czy też prokurenci. Nie ma także przeszkód prawnych, aby akcjonariusz udzielił poręczenia wekslowego za weksel wystawiony przez spółkę akcyjną.

W praktyce banki, dosyć często stosują również poręczenie współmałżonka wystawcy weksla będącego przedsiębiorcą. Wówczas takie poręczenie zastępuje zgodę na zaciągnięcie zobowiązania wekslowego. Co więcej, jest ono bardziej korzystne dla wierzyciela (banku), ponieważ będzie skuteczne nawet w sytuacji, gdy małżeństwo zostanie rozwiązane czy małżonkowie ustanowią pomiędzy sobą rozdzielność majątkową.

Forma poręczenia wekslowego.

Zgodnie z wymogami prawa wekslowego, poręczenie udziela się na wekslu lub na jego przedłużku. Poręczenie na wekslu, może być udzielone zarówno na przedniej stronie weksla, jak i na jego odwrocie. Do udzielenia poręczenia wekslowego na przedniej stronie wystarczy sam podpis poręczyciela. Złożenie poręczenia w tej formie na odwrocie weksla lub na przedłużku nie jest skuteczne i będzie ono nieważne. Dlatego jeśli poręczenie jest udzielane na odwrotnej stronie weksla albo na przedłużku, to oprócz własnoręcznego podpisu poręczyciela powinno być opatrzone słowem „poręczam” lub „ręczę”, „gwarantuję” albo innym równoznacznym.

Poręczenie wekslowe powinno także określać, za kogo zostało udzielone np. wskazując z nazwiska lub nazwy stosowną osobę/podmiot, albo brzmieć „poręczam za trasata” (jeśli takowy występuje). Jeżeli nie ma takiego wskazania przyjmuje się, że zostało ono udzielone za wystawcę weksla. Nie ma jednak przeciwskazań, aby poręczyciel także w odniesieniu do wystawcy umieścił wyraźną klauzulę „poręczam za wystawcę”, a nawet z punktu widzenia bezpieczeństwa obrotu jest to wskazane.

Gdy poręczenie wekslowe udzielane jest przez kilka osób, wówczas każda z nich powinna umieścić nad swoim własnoręcznym podpisem klauzulę „poręczam” lub „gwarantuję” albo inne równoznaczne.

Jeżeli poręczycielem jest osoba prawna lub osobowa spółka handlowa, osoby uprawnione do zaciągania w imieniu tych podmiotów zobowiązań wekslowych powinny złożyć swoje podpisy pod stemplem firmowym takiego podmiotu.

Poręczenie wekslowe nie może być uzależnione od spełnienia się warunku. Dodanie warunku unieważnia poręczenie. Nie można także w treści poręczenia wskazać terminu, do jakiego poręczyciel będzie odpowiadał z weksla. Poręczyciel może natomiast, ograniczyć swoją odpowiedzialność wskazując kwotę, do jakiej poręcza. Jeżeli nie wskazał żadnej kwoty, oznacza to, że ręczy za zapłatę całej sumy wekslowej. W przypadku weksla in blanco złożonego w banku, suma wekslowa za jaką poręczyciel będzie odpowiadał wpisana będzie przez bank dopiero w momencie jego uzupełnienia.

Zgodnie z polskim prawem poręczenie wekslowe nie może być udzielone w treści odrębnego niż weksel dokumentu. Jeżeli poręczenie wekslowe znalazłoby się w odrębnym dokumencie nie jest wykluczone, że mogłoby ono zostać uznane za poręczenie cywilne, gdy spełniałoby ku temu wymogi.

W odniesieniu do wierzytelności banku (np. kredytu) poręczenie wekslowe może być udzielone na wekslu własnym in blanco, na takim wekslu uzupełnionym później przez bank czy też na wekslu zupełnym.

Deklaracja do weksla in blanco.

Poręczyciel udzielający poręczenia na wekslu in blanco, może (a nawet powinien dla własnego bezpieczeństwa) złożyć deklarację wekslową o treści podobnej do treści deklaracji wystawcy. Jednak poręczenie wekslowe będzie ważne bez takiej deklaracji. Poręczyciel, podpisując deklarację, może w niej ograniczyć wysokość swojej odpowiedzialności za zapłatę weksla, zwłaszcza w przypadku, gdy ręczy za zapłatę części sumy wekslowej. Dla uniknięcia wątpliwości wysokość zobowiązania poręczyciela powinna w takim wypadku wynikać również z treści poręczenia na wekslu. Więcej o deklaracji wekslowej dowiesz się tutaj: Weksel własny in blanco jako zabezpieczenie kredytu.

Dochodzenie roszczeń z weksla w stosunku do poręczyciela wekslowego co do zasady nie różni się od dochodzenia roszczeń do wystawcy weksla.

Poręczenie wekslowe a cywilne.

Zarówno poręczenie wekslowe, jak i poręczenie cywilne są tzw. osobistymi sposobami zabezpieczenia wierzytelności. Ich zasady są jednak nieco odmienne. Przede wszystkim poręczenie wekslowe uregulowane jest w kodeksie cywilnym (art. 876 – 887). Poręczenie wekslowe reguluje zaś Prawo wekslowe. Podobieństwo obu polega na tym, że poręczyciel zobowiązuje się zapłacić dług, w przypadku nie spłacenia go przez osobę za którą poręczył. Obydwaj poręczyciele mogą wskazać maksymalną kwotę, do której zobowiązują się ponosić odpowiedzialność. Pomiędzy poręczeniem wekslowym a cywilnym istnieje jednak więcej różnic niż podobieństw. Najważniejsze z nich sprowadzają się do tego, że:

• poręczenie wekslowe jest nieodwołalne, natomiast poręczenie cywilne za dług przyszły można odwołać zanim dług powstanie;
• przy poręczeniu cywilnym, za dług przyszły można poręczyć do z góry wskazanej wysokości, w przypadku poręczenia wekslowego nie ma takiej konieczności. Poręczenie wekslowe za dług przyszły będzie ważne nawet jeśli wysokość tego długu nie jest jeszcze znana. Ma to miejsce np. przy poręczeniu za weksel in blanco;
• poręczenie wekslowe tak jak napisałem, może być udzielone wyłącznie na dokumencie weksla, podczas gdy poręczenie cywilne może być umieszczone zarówno w treści umowy będącej źródłem długu, jak i w osobnym dokumencie;
• jeśli osoba, zobowiązana z weksla nie spłaci swojego zobowiązania, wierzyciel nie ma obowiązku niezwłocznego poinformowania o tym poręczyciela wekslowego. W przypadku poręczenia cywilnego, taki obowiązek zachodzi;
• ponadto jak zostało już wspominane, poręczenie wekslowe jest ważne nawet wówczas, gdy zobowiązanie wekslowe jest nieważne, z wyjątkiem wad formalnych. Poręczenie cywilne, co do zasady jest ważne tylko wtedy, gdy umowa, za którą było udzielone również jest ważna.

Jak widać z powyższego, skutki poręczenia wekslowego są bardziej rygorystyczne niż cywilnego. Więcej o poręczeniu cywilnym dowiesz się tutaj: Poręczenie za spłatę kredytu lub pożyczki.

Podobne tematy:

• Poręczenie a dochodzenie zapłaty przez bank.
• Bankowy tytuł egzekucyjny – jak to działa?
• Poręczenie za spłatę kredytu lub pożyczki.
• Cudzy dług można przejąć, czyli o przejęciu długu słów kilka.
• Gwarancja bankowa jako zabezpieczenie wierzytelności.