Kredyt konsumencki, czym jest i dlaczego warto to wiedzieć.

W dniu 18 grudnia 2011 r. weszła w życie nowa ustawa o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. (Dz. U. Nr 126 poz. 715), zastępując poprzednią o tym samym tytule z 2001 r. Jeśli w najbliższym czasie planujesz zaciągnąć pożyczkę lub kredyt, warto zapoznać się z rozwiązaniami wprowadzonymi przez tę ustawę, ponieważ przyznaje ona konsumentom szereg uprawnień, zaś na kredytodawców oraz pośredników kredytowych nakłada wiele obowiązków. Wiedza ta pomoże Tobie zrozumieć jakie masz prawa i obowiązki jako kredytobiorca.

Kto jest konsumentem a kto przedsiębiorcą?

Ustawa odwołuje się do definicji konsumenta i przedsiębiorcy, które są zawarte w kodeksie cywilnym.

Zgodnie z art. 22¹ k.c. konsumentem  jest osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Jeżeli zatem osoba fizyczna nie prowadzi działalności gospodarczej lub zawodowej to przy zawieraniu umowy z przedsiębiorcą zawsze będzie uważana za konsumenta.  Jeśli prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową to za konsumenta uważana będzie wtedy, gdy czynność prawna, której dokonuje (np. zawiera umowę o kredyt) nie ma bezpośredniego związku z tą działalnością. 

A kim jest przedsiębiorca według kodeksu cywilnego?

Jego definicję znajdujemy w art. 43¹ k.c.  Zgodnie z nią, przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i inna jednostka organizacyjna, która nie jest osobą prawną ale na mocy przepisów ustawowych może mieć prawa i obowiązki wynikające z prawa cywilnego (są to tzw. „ułomne osoby prawne”, ich przykładem są np. osobowe spółki handlowe), prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Jak widać definicja przedsiębiorcy jest bardziej pojemna niż konsumenta. Prowadząc działalność gospodarczą lub zawodową jako osoba fizyczna w obrocie prawnym możesz mieć podwójną osobowość niczym Dr Jekyll i Mr Hyde. 😉 W zależności od okoliczności uważany będziesz za konsumenta albo przedsiębiorcę.

Zapamiętaj, że ustawę o kredycie konsumenckim stosuje się do dwóch rodzajów przedsiębiorców. Do:

  • kredytodawców, którzy udzielają lub dają przyrzeczenie udzielenia kredytu oraz
  • pośredników kredytowych, którzy nie będąc kredytodawcą uzyskują korzyści majątkowe (na przykład w formie wynagrodzenia od konsumenta), za czynności związane z przygotowaniem, oferowaniem lub zawieraniem umowy o kredyt. 

Czym jest kredyt konsumencki?

Czy kredytem konsumenckim jest każdy kredyt udzielony konsumentowi przez kredytodawcę przy ewentualnym udziale pośrednika kredytowego? Odpowiedź na tak postawione pytanie brzmi NIE.

Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 1 przywołanej ustawy, przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w innej walucie, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Do przeliczenia równowartości takiego kredytu w innej walucie stosuje się jej średni kurs ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia kwartału poprzedzającego dzień zawarcie umowy.

Warto nadmienić, że poprzednio obowiązująca ustawa z 2001 roku miała zastosowanie do kredytów w wysokości nie większej niż 80 tys. zł lub jej równowartości w innych walutach.

Dlaczego akurat  kwota 255 550 zł została przyjęta obecnie jako próg powyżej, którego kredyt nie będzie uważany za konsumencki?

Dlatego, że jest to równowartość kwoty 75 tys. euro przeliczonej po kursie wymiany w dniu przyjęcia  dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki. Celem tej dyrektywy jest doprowadzenie do harmonizacji przepisów prawnych regulujących udzielanie kredytów konsumenckich w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Ustawa o kredycie konsumenckim wdraża do polskiego prawa powyższą dyrektywę.

Co jest bardzo istotne, za kredyt konsumencki ustawa uważa kredyt w znaczeniu ekonomicznym, tj. udzielenie przez kredytodawcę jakiejkolwiek pomocy finansowej konsumentowi,  nie zaś wyłącznie w formie umowy kredytu zawieranej z bankiem w oparciu o przepisy Prawa bankowego. Kredytem konsumenckim, poza kredytem bankowym będzie zatem także umowa pożyczki,  umowa o odroczenie terminu spłaty kwot pieniężnych (jeśli konsument zobowiązany jest do poniesienia kosztów związanych z odroczeniem) czy umowa o kredyt odnawialny. Ustawę stosuje się także do umów o kredyt konsumencki, który spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa (SKOK) udziela swojemu członkowi. Taka regulacja powoduje,  że ustawę o kredycie konsumenckim zobowiązane są przestrzegać nie tylko banki, ale także m.in. SKOK-i, kasy pożyczkowe i tzw. parabanki. 

Umowy, do których nie stosuje się ustawy.

Ustawa wyłącza jednak pewne rodzajów umów spod kategorii kredytu konsumenckiego, pomimo że na ich podstawie konsument uzyskuje pomoc finansową. Po prostu w prawie tak już jest, że są zasady i wyjątki od tych zasad. 🙂 I tak, ustawy o kredycie konsumenckim nie stosuje się do:

  • umów, w których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania oraz poniesienia innych kosztów kredytu; są to tzw. kredyty darmowe, w których konsument jest zobowiązany jedynie do spłaty pożyczonego kapitału;
  • umów leasingu, jeżeli umowa taka nie przewiduje obowiązku przeniesienia własności przedmiotu umowy na konsumenta;
  • umów kredytowych na zakup instrumentów finansowych zawieranych z zagranicznymi firmami inwestycyjnymi i firmami inwestycyjnymi prowadzącymi działalność maklerską na terytorium Polski (tj. z domami maklerskimi i bankami prowadzącymi działalność maklerską);
  • umów o kredyt będący wynikiem ugody sądowej, ugody zawartej przed sądem polubownym, lub w wyniku postępowania mediacyjnego;
  • umów o kredyt udzielany wyłącznie pracownikom zatrudnionym u danego pracodawcy jeśli  pracownik nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania lub jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania niższego od powszechnie stosowanego na rynku; w praktyce wyłączenie to dotyczy tzw. pożyczek pracowniczych udzielanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych;
  • umów o kredyt udzielany na mocy przepisów szczególnych z zastosowaniem niższych stóp procentowych niż rynkowe lub jeżeli konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania. To wyłączenie ma zastosowanie np. do umów kredytu studenckiego, uregulowanych w ustawie o pożyczkach i kredytach studenckich.

Co się tyczy umów leasingu i najmu, to ustawę stosuje się do nich jeżeli kredytobiorcy przysługuje prawo żądania przeniesienia własności przedmiotu tych umów na konsumenta. Warunkiem jest, aby prawo to wynikało z odrębnej umowy niż umowa leasingu czy najmu.

Umowy, do których stosuje się tylko niektóre przepisy ustawy.

Ponadto ustawa określa także pewne rodzaje umów kredytowych  z udziałem konsumenta, do  których stosuje się tylko niektóre z jej przepisów. Takimi  umowami są m.in.:

  • umowy o kredyt czy pożyczkę zabezpieczone hipoteką;
  • umowy o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym konsumenta;
  • umowy przewidujące odroczenie płatności lub zmianę sposobu spłaty kredytu w przypadku,  gdy konsument jest w zwłoce ze spłatą zadłużenia, jeśli postanowienia tej umowy nie są dla konsumenta mniej korzystne od postanowień umowy kredytowej, z której zadłużenie bezpośrednio wynikło.

Ustawa o kredycie konsumenckim w art. 4 ust. 2, który zawiera listę ww. umów określa jakie wybrane przepisy do nich się stosuje.

Dlaczego warto wiedzieć czym jest kredyt konsumencki?

Dlatego, że jak widzisz ustawa o kredycie konsumenckim znajduje zastosowanie w bardzo szerokim zakresie do produktów o charakterze kredytowym lub pożyczkowym, które są oferowane na rynku  finansowym osobom fizycznym. Chroniąc interesy konsumenta ustawa przyznaje mu wiele uprawnień, którym odpowiadają liczne obowiązki kredytodawców i pośredników kredytowych. Część z nich powinna być już dopełniona na etapie reklamowania kredytu, następne przed zawarciem umowy i kolejno na etapie jej zawierania, obsługi i spłacania kredytu. Dowiesz się o nich szczegółowo z dwóch kolejnych wpisów, do lektury których bardzo zachęcam. 🙂

Podobne tematy:

9 Komentarzy do Kredyt konsumencki, czym jest i dlaczego warto to wiedzieć.

  1. Agnieszka pisze:

    Dzień dobry
    Czy w związku z tym, że do kredytów zabezpieczonych hipotecznie stosuje się tylko niektóre przepisy Ustawy, z których nie stosuje się m.in. art. 41 – to czy jako zabezpieczenie spłaty kredytu mieszkaniowego, który docelowo ma być zabezpieczony hipotecznie, bank powinien przyjąć weksel z klauzulą „nie na zlecenie”?

    • Rafał Skiba pisze:

      To zależy od tego jakie zasady przyjął w zakresie prawnych zabezpieczeń wierzytelności w odniesieniu do kredytów hipotecznych. Nie ma obowiązku aby przyjmowany przez bank weksel taką klauzulą był opatrzony. Z drugiej strony nie ma też prawnych przeciwskazań aby weksle z tego rodzaju klauzulą od kredytobiorców przyjmować.

      • Agnieszka pisze:

        Dziękuję za odpowiedź. Poza tym składam szczere wyrazy uznania dla Pana za sposób prowadzenia bloga – czytelny, zrozumiały, rozwiewający wiele wątpliwości… Pozdrawiam serdecznie i życzę wytrwałości!

  2. Henryk Nowicki pisze:

    Jakim rodzajem umowy wg.prawa jest /pozyczka ,kredyt /udzielany pezez firme np:Prowident.Kiedy pprzedawniają się wierzytelności wobec takiej firmy? Może ktoś zna odpowiedż?

    • Rafał Skiba pisze:

      Na gruncie prawa cywilnego jest to pożyczka pieniężna będąca jednocześnie kredytem konsumenckim jeśli pożyczkobiorcą jest osobą fizyczną nie prowadząca działalności gospodarczej lub zawodowej. Roszczenia majątkowe pożyczkodawcy wynikające z takiej umowy przedawniają się po upływie 3 lat od dnia ich wymagalności.

  3. Jolanta pisze:

    Dzień dobry
    Czy w razie śmierci osoby, która wzięła kredyt konsumencki, spadkobiercy mogą również spłacać ten dług w ratach zgodne z harmonogramem, jaki miał zmarły?

  4. Mati pisze:

    Witam ciekawa i kontrowersyjna sprawa
    Czy nowoscia ktora wymyslil bank city handlowy a mianowicie przelew z karty kredytowej na rachunek bankowy i rozlozenie go na minimum 12 opcocentowanych rat z prowizja kredytowana, oplata operacyjnA,mozemy mowic o kredycie konsumenckim badz usludze finansowej do ktorej stosujemy przepisy o kredycie kosumenckim? Dziekuje za odppwiedz

  5. paulinakowalska pisze:

    Dzień dobry
    Chciałabym zapytać jaka może być teza to następującego tematu : Obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowanego przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki ? Dziękuję za odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *