Wspólny rachunek bankowy osób fizycznych.
Prawo bankowe umożliwia prowadzenie rachunku wspólnego dla osób fizycznych. Pewne zagadnienia związane z tego rodzaju rachunkami zasygnalizowałem do tej pory na blogu. Niemniej jednak zasadom związanym z prowadzeniem rachunku wspólnego chciałbym poświęcić oddzielny wpis, co też niniejszym czynię.
Każdy typ rachunku może być wspólny.
Z prawnego punktu widzenia możliwe jest prowadzenie każdego typu rachunku bankowego dla kilku osób fizycznych, czy to oszczędnościowego czy o innej funkcjonalności.
Wspólny rachunek bankowy należy do wszystkich współposiadaczy, którzy go założyli. Wszyscy współposiadacze są stroną umowy zawartej z bankiem. Nie ma wymogu, aby współposiadacze byli ze sobą spokrewnieni lub w inny sposób związani. Teoretycznie mogą być nawet dla siebie obcymi osobami. W praktyce najczęściej wspólne rachunki bankowe zakładają małżonkowie.
Rachunek rozłączny i łączny.
Wspólny rachunek może być rozłączny lub łączny. Zgodnie z art. 51a Prawa bankowego, jeżeli w umowie rachunku wspólnego prowadzonego dla osób fizycznych, nie zapisano inaczej to:
- każdy ze współposiadaczy może dysponować samodzielnie pieniędzmi zgromadzonymi na rachunku,
- każdy ze współposiadaczy rachunku może wypowiedzieć umowę rachunku ze skutkiem dla pozostałych współposiadaczy.
Jest to tzw. rachunek rozłączny. Skutek takiej konstrukcji jest również taki, że jeżeli dyspozycję dotyczącą pieniędzy zgromadzonych na rachunku wydał bankowi jeden ze współposiadaczy to bank ma obowiązek ją wykonać. Sprzeciw innego współposiadacza jest dla banku prowadzącego rachunek bez znaczenia. Dotyczy to również rachunku wspólnego małżonków, jeśli będzie miał on charakter rozłączny.
Ponadto w sytuacji, w której jeden ze współposiadaczy wypowie umowę rachunku i zostanie ona rozwiązana, to bank jest zobowiązany wypłacić pieniądze każdemu ze współposiadaczy, który tego zażąda. Może to być współposiadacz, który umowę wypowiedział ale równie dobrze inny.
Aby ustrzec się ewentualnych zarzutów w związku z realizacją dyspozycji dotyczących rachunku wspólnego, banki zastrzegają w umowach lub regulaminach np. że realizują dyspozycje złożone przez współposiadaczy w kolejności wpływu i nie ponoszą odpowiedzialności za skutki ich wykonania, gdy dyspozycje te się różnią.
Spotkać można również zastrzeżenia, że w sytuacjach, w których nie jest możliwe wykonanie dyspozycji współposiadaczy złożonych jednocześnie, bank powstrzyma się od ich realizacji do czasu wyjaśnienia stanowiska współposiadaczy albo złożenia w banku orzeczenia sądu rozstrzygającego sposób dysponowania wspólnym rachunkiem.
Przeciwieństwem rachunku rozłącznego jest rachunek łączny, który jest skonstruowany w taki sposób, że każda dyspozycja dotycząca rachunku wspólnego i pieniędzy na nim zgromadzonych może być wykonana tylko wówczas, gdy jest złożona zgodnie przez wszystkich jego współposiadaczy.
Rachunek łączny może powstać tylko na mocy zapisów umowy zawartej z bankiem, ponieważ musi ona zmienić domyślną konstrukcję rachunku rozłącznego przewidzianą w Prawie bankowym. Umowa taka powinna przyznawać prawo dysponowania pieniędzmi zgromadzonymi na rachunku i prawo jej wypowiedzenia na rzecz wszystkich współposiadaczy. Teoretycznie dopuszczalne jest także skonstruowanie umowy w taki sposób, że jeden ze współposiadaczy będzie miał większy zakres uprawnień niż pozostali.
Pamiętaj, że brak w umowie wspólnego rachunku bankowego zapisów kształtujących rachunek jako łączny powoduje to, że będzie on rachunkiem rozłącznym.
Rachunek wspólny a odpowiedzialność za zobowiązania.
Przepisy Prawa bankowego nie regulują wprost kwestii odpowiedzialności współposiadacza rachunku za zobowiązania zaciągnięte w związku z jego prowadzaniem przez innego współposiadacza. W związku z tym odpowiedzialność solidarna współposiadaczy powstaje wyłącznie wtedy, gdy zostanie tak postanowione w umowie rachunku zawartej z bankiem albo w regulaminie bankowym, który się do niej stosuje. W praktyce większość umów rachunku wspólnego oferowanych na rynku taki zapis zawiera. Oznacza to, że bank może żądać spełnienia wszelkich zobowiązań związanych z rachunkiem wspólnym od każdego współposiadacza, bez względu na to, który z nich faktycznie je zaciągnął.
Rachunek wspólny może być zajęty przez komornika.
Wspólny rachunek bankowy może być przedmiotem egzekucji i podlega zajęciu przez komornika. Na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi można zająć wierzytelność z rachunku wspólnego prowadzonego dla dłużnika i osób trzecich. Wystarczy zatem, że dłużnikiem przeciwko, któremu komornik prowadzi postępowanie egzekucyjne jest jeden ze współposiadaczy rachunku wspólnego, aby mógł być on zajęty. W takim wypadku egzekucja prowadzona będzie z udziału dłużnika w rachunku wspólnym zgodnie z treścią umowy regulującej jego prowadzenie. Umowę należy przedłożyć komornikowi w terminie tygodnia od daty zajęcia rachunku. Jeżeli umowa nie określa udziału poszczególnych współposiadaczy w rachunku wspólnym albo gdy dłużnik nie przedłoży jej komornikowi, domniemywa się, że udziały te są równe.
W przypadku rachunku bankowego będącego wspólnym rachunkiem bankowym małżonków jeżeli wierzyciel chce prowadzić egzekucję do całości środków pieniężnych na nim zgromadzonych a nie tylko do udziału małżonka-dłużnika, powinien posiadać tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko obojgu małżonkom. Jeżeli nie posiada takiego tytułu to drugi małżonek nie będący dłużnikiem może wytoczyć powództwo o zwolnienie spod egzekucji gdy:
- na rachunku wspólnym małżonków zgromadzono środki, które nie wchodzą do majątku osobistego dłużnika, albo
- środki, które nie pochodzą z pobranego przez dłużnika wynagrodzenia za pracę, dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy.
Więcej na temat egzekucji z rachunku wspólnego przeczytasz tutaj: Egzekucja komornicza a wspólny rachunek bankowy.
Co się tyczy kwoty wolnej od zajęcia, to przy egzekucji z wspólnego rachunku oszczędnościowego kwota ta obowiązuje w takiej samej wysokości jak dla indywidualnego rachunku. Szczegółowo na temat kwoty wolnej od zajęcia pisałem tutaj: Egzekucja komornicza z rachunku bankowego.
Rachunek wspólny a śmierć współposiadacza.
W umowie wspólnego rachunku bankowego można zapisać postanowienia na wypadek śmierci jednego ze współposiadaczy. Na ich podstawie można uzgodnić, że umowa rachunku rozwiąże się po śmierci jednego z posiadaczy rachunku a pieniądze zostaną wypłacone temu z nich, który żyje. Można również postanowić, iż wspólny rachunek stanie się rachunkiem indywidualnym żyjącego posiadacza albo, że w miejsce zmarłego wejdą inne osoby.
Warto również wspomnieć, że rachunek wspólny w przypadku śmierci jednego z posiadaczy nie może być przez bank zablokowany, nawet jeśli w umowie nie ma zapisów na temat tego, co się dzieje z rachunkiem w takiej sytuacji.
Pamiętaj także że, w przypadku rachunku wspólnego nie można złożyć w banku dyspozycji wkładem na wypadek śmierci (tzw. zapis bankowy). Więcej na jej temat dowiesz się stąd: Rachunek bankowy a śmierć jego posiadacza.
Innym ograniczeniem jest również to, że z pieniędzy zgromadzonych na rachunku wspólnym bank nie może pokryć kosztów pogrzebu jednego z jego współposiadaczy.
Realizacja umowy wspólnego rachunku bankowego może w praktyce powodować różnorakie komplikacje, dlatego warto dokładnie zapoznać się i przeanalizować jej zapisy mogące mieć na to wpływ.
Pisze pan, że realizacja umowy wspólnego rachunku bankowego może w praktyce powodować różnorakie komplikacje. Jakie to mogą być komplikacje.