Czym się różni kredyt od pożyczki?

Kredyt i pożyczka kojarzą się z zaciąganiem długu pieniężnego i  jako słowa w języku potocznym bywają stosowane zamiennie. Jednak z prawnego punktu widzenia są to różne umowy. Dzisiaj zapraszam Ciebie do przyjrzenia się różnicom pomiędzy nimi.

Pożyczka a kredyt.

Podstawowa kwestia to różne ustawy, które je regulują. Umowa pożyczki uregulowana jest w Kodeksie cywilnym (art. 720724), natomiast umowę kredytu reguluje Prawo bankowe (rozdział 5).

Pożyczka sprowadza się do tego, że na podstawie zawartej umowy  pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść na pożyczkobiorcę własność określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko, co do gatunku (to jest zastępowalnych i zdefiniowanych wg cech rodzajowych, np. węgiel, zboże, cukier itp.), zaś pożyczkobiorca zobowiązany jest zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo rzeczy. Ważne jest to, że przy pożyczce dochodzi do zmiany własności pieniędzy albo rzeczy oznaczonych, co do gatunku,  stają się one własnością pożyczkobiorcy. Jeżeli przedmiotem pożyczki są pieniądze, w umowie wystarczy wskazać kwotę pożyczki. Gdy przedmiotem pożyczki są rzeczy oznaczone gatunkowo to w umowie należy określić ich rodzaj i ilość.

Pożyczek może udzielać  każdy, zarówno osoba fizyczna jak i instytucja.  Warunkiem jest, aby pożyczkodawca był właścicielem pożyczanych pieniędzy lub rzeczy.

Czym z kolei jest umowa kredytu? Jest to umowa na podstawie, której bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z tych pieniędzy na warunkach określonych w umowie, zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w usalonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Przedmiotem kredytu mogą być tylko pieniądze, nie mogą być nim w odróżnieniu od pożyczki rzeczy oznaczone co do gatunku. Udzielając kredytu bank oddaje do dyspozycji kredytobiorcy określone środki pieniężne ale nie dochodzi do przejścia ich własności na kredytobiorcę.  

Kredytu może udzielić tylko bank w rozumieniu prawa bankowego, krajowy lub zagraniczny. Kredytodawcą może być także instytucja kredytowa lub oddział instytucji kredytowej działający w Polsce. Udzielać kredytów mogą również banki spółdzielcze, oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK-i)  ale  wyłącznie swoim członkom.

Jeżeli podmiot nie będący bankiem zawarłby jako kredytodawca umowę o treści takiej jak umowa kredytu bankowego, umowa ta zgodnie z prawem cywilnym byłaby pożyczką.

Forma zawarcia umowy.

Umowa pożyczki nie musi być zawarta w formie szczególnej. Może to być  nawet forma ustna ale pamiętaj, że umowa pożyczki, której wartość przenosi 500 zł, powinna być stwierdzona pismem dla celów dowodowych.

UWAGA!!!

Od dnia 08 września 2016 roku wymóg ten dla umowy pożyczki uległ zmianie, co do kwoty jak i formy. Przeczytasz o tym tutaj: „Umowa pożyczki powyżej 1000 zł a forma dokumentowa”.

Umowa kredytu powinna być zawarta w formie pisemnej. Jednak jest to także forma zastrzeżona dla celów dowodowych.  Co to oznacza? Oznacza to, że jeśli umowa nie została zawarta na piśmie to jest ważna ale w sądzie nie można udowadniać jej zawarcia dowodami ze świadków lub z przesłuchania stron. Przy czym, gdy kredytobiorcą jest przedsiębiorca, niezachowanie formy pisemnej nie jest zagrożone tą sankcją ponieważ przepisów o formie dla celów dowodowych nie stosuje się do umów pomiędzy przedsiębiorcami. Formy pisemnej wymaga także zmiana umowy kredytu (czyli np. zawarcie aneksu) i jej wypowiedzenie.

Umowa kredytu może zostać również zawarta w formie elektronicznej i taka forma jest równoważna formie pisemnej, jeżeli treść umowy będzie w sposób należyty utworzona, utrwalona, przekazana, przechowywana i zabezpieczona.

W przypadku umów kredytu zawieranych przez SKOK-i z ich członkami wymagana jest forma pisemna pod rygorem nieważności.

Cel umowy.

Pożyczka nie musi być przeznaczona na konkretny cel. Nie ma obowiązku, aby przeznaczenie pożyczki było zapisane w umowie pożyczki ale można tak zrobić. Jeśli strony  umowy celu pożyczki nie określiły to pożyczkobiorca może swobodnie dysponować pożyczonymi środkami, a pożyczkodawca nie ma prawa  kontrolować sposobu ich wykorzystania.

Inaczej rzecz ma się w przypadku kredytu, ponieważ kredyt jest udzielony przez bank na ustalony w umowie kredytowej cel.  Kredytobiorca zobowiązany jest również korzystać  ze środków udostępnionych przez bank  na warunkach określonych w tej umowie.  W przypadku wykorzystania środków niezgodnie z  ustalonym celem bank może zażądać natychmiastowej spłaty kredytu.  W praktyce większą swobodę przy dysponowaniu  pieniędzmi z kredytu mają  kredytobiorcy przy kredytach konsumpcyjnych lub gospodarczych przeznaczonych na finansowanie bieżącej działalności firmy. Określenie celu kredytu jest obowiązkowe w umowie kredytu.  Bank ma prawo kontrolować czy środki pochodzące z kredytu są wykorzystane zgodnie z celem kredytu i warunkami  jego wykorzystania.

Udostępnienie środków pieniężnych.

Pożyczka jako umowa dochodzi do skutku przez samo porozumienie się pożyczkodawcy z pożyczkobiorcą co do jej udzielenia.  Jeśli strony zawrą umowę to pożyczkodawca ma obowiązek wydać przedmiot pożyczki. Roszczenie pożyczkobiorcy  o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem 6 miesięcy od chwili, gdy miał on być zgodnie z umową wydany. Wydanie przedmiotu pożyczki może nastąpić w dowolny sposób zapewniający pożyczkobiorcy możliwość swobodnego dysponowania pożyczonymi pieniędzmi lub rzeczami.

Na podstawie umowy kredytu bank ma obowiązek oddać środki pieniężne do dyspozycji kredytobiorcy. Umowa kredytu powinna określać w jaki sposób i w jakim terminie ten obowiązek powinien być przez bank wykonany.  Kwota kredytu może zostać oddana do dyspozycji kredytobiorcy jednorazowo lub w ratach (tzw. transzach), których wypłata może być uzależniona od spełnienia przez niego określonych warunków (np. złożenia w banku dokumentów potwierdzających zakończenie danego etapu budowy). Jeżeli w umowie kredytu nie ustalono nic w tej kwestii to kredytobiorca może żądać od banku oddania mu całej kwoty jednorazowo.

W praktyce w zależności od rodzaju kredytu występują różne sposoby oddawania środków pieniężnych do dypozycji kredytobiorcom. Może to nastąpić przez przelew na określony rachunek bankowy klienta, otwarcie dedykowanego rachunku kredytowego, na który przelewane są środki (w ciężar tych środków kredytobiorca może zlecać realizowanie rozliczeń pieniężnych), czy w ramach bieżącego rachunku bankowego kredytobiorcy, tzw. overdraft  (kredytobiorca może przeprowadzać rozliczenia na tym rachunku, powodując powstanie debetu).

Spłata.

Oddanie środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy na podstawie umowy kredytu następuje na czas oznaczony w tej umowie. Umowa kredytu powinna zatem zawierać określenie terminu spłaty. W zależności od treści umowy spłata kredytu może następować w ratach lub jednorazowo.  Okres wykorzystania kredytu określa się przy użyciu jednostki czasu (dni, miesiące, lata), w jakiej spłata kredytu będzie następować.  Z reguły daty spłat rat kapitałowo-odsetkowych są zapisane w harmonogramie spłaty kredytu, który stanowi załącznik do umowy. Wysokość rat może być stała lub malejąca. Przy malejących kwota odsetek zmniejsza się wraz ze spłatą kolejnych rat.

W umowie pożyczki nie ma wymogu oznaczenia daty zwrotu pożyczki ale oczywiście można to zrobić i z reguły strony termin ten określają. Jeżeli termin  nie jest wskazany, dłużnik zobowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu 6 tygodni po wypowiedzeniu umowy przez dającego pożyczkę.

Odpłatność.

Kredyt jest odpłatny. Za jego udzielenie bank pobiera wynagrodzenie w formie prowizji i oprocentowania.  Oprocentowanie kredytu jest wynagrodzeniem za korzystanie przez kredytobiorcę z udostępnionych mu przez bank pieniędzy. Wysokość stopy procentowej nie może przekroczyć wysokości odsetek maksymalnych, które w stosunku rocznym nie mogą być wyższe niż czterokrotność kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Jeżeli wysokość zastrzeżonych odsetek przekracza wysokość odsetek maksymalnych należą się odsetki maksymalne.

Sposoby określenia oprocentowania są różne. Stopa procentowa może być podana liczbowo lub poprzez sposób jej obliczenia. W umowach kredytu często stosowana jest metoda, w której wysokość stopy procentowej jest powiązana z wysokością stopy bazowej (np. stawka WIBOR lub LIBOR) powiększonej o tzw. marżę banku.

W zależności od umowy kredytu stopa procentowa może być stała lub zmienna. Stała stopa procentowa nie ulega wahaniom w okresie obowiązywania umowy kredytu, co oznacza, że  bank nie może jednostronnie zmienić jej wysokości. Do jej zmiany potrzebna jest zgoda obydwu stron i sporządzenie aneksu do umowy kredytu.  Wysokość zmiennej stopy procentowej może ulegać zmianom na skutek zdarzeń od banku niezależnych np. w wyniku podniesieniu stóp procentowych NBP lub na skutek decyzji banku. Zapisanie w umowie kredytu obowiązku zapłaty odsetek jest elementem  koniecznym tej umowy.

Natomiast pożyczka może być odpłatna i nieodpłatna. Będzie odpłatna jeżeli strony ustalą, że pożyczkodawcy należy  się wynagrodzenie od pożyczkobiorcy na przykład w formie oprocentowania lub prowizji.  Przy ustalaniu oprocentowania pożyczki także należy pamiętać o odsetkach maksymalnych.

Zabezpieczenie.  

W celu zabezpieczenia  kredytu, bank może żądać różnych sposobów zabezpieczeń określonych w Kodeksie cywilnym i Prawie wekslowym oraz zgodnych ze zwyczajami przyjętymi w obrocie krajowym i zagranicznym. Teoretycznie ustanowienie zabezpieczeń przy kredycie nie jest obowiązkowe, z wyjątkiem sytuacji, gdy bank udziela finansowania kredytobiorcy, który nie ma  zdolności kredytowej.  W praktyce banki żądają ustanowienia zabezpieczeń. 

Kodeks cywilny nie nakazuje, jak również nie zakazuje stosowania zabezpieczeń przy udzielaniu pożyczek. W zależności zatem od ustaleń stron pożyczka może być zabezpieczona albo niezabezpieczona.

Różnice pomiędzy kredytem a pożyczką są dużo mniejsze, gdy  pożyczki pieniężnej udziela bank. Zgodnie z Prawem bankowym do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu.

Należy także pamiętać, że do umów pożyczek lub kredytów udzielanych konsumentom zastosowanie znajduje ustawa o kredycie konsumenckim. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się się z wpisu: „Kredyt konsumencki, czym jest i dlaczego warto to wiedzieć”.

W zakresie nieuregulowanym przez wyżej wymienioną ustawę do umów kredytu i pożyczki pieniężnej zawieranej przez bank z konsumentem stosuje się Prawo bankowe.

Udostępnij:
  • email
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Twitter
  • Google Bookmarks
  • Wykop
  • RSS

Podobne tematy:

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *