Nakaz zapłaty – kiedy można go uzyskać?

Być może masz dłużnika, który nie spłacił w terminie swojego długu i zastanawiasz się nad skierowaniem sprawy do sądu. Instrumentem prawnym, który stosowany jest powszechnie w praktyce w sprawach o dochodzenie roszczeń pieniężnych jest sądowy nakaz zapłaty. Jednak nie w każdej sprawie będzie możliwe wydanie takiego nakazu przez sąd. Aby tak się stało muszą być spełnione określone warunki.

Czym jest nakaz zapłaty?

Nakaz zapłaty jest orzeczeniem wydanym przez sąd w sytuacji, gdy wierzyciel dochodzi roszczenia pieniężnego od dłużnika. Wydanie nakazu zapłaty ma uprościć i przyśpieszyć wyegzekwowanie zapłaty.  Sąd lub referendarz sądowy wydaje nakaz zapłaty na podstawie oświadczeń i dowodów przedstawionych w pozwie złożonym przez wierzyciela. Odbywa się to na posiedzeniu niejawnym bez wyznaczania rozprawy. Strony nie biorą udziału w tym posiedzeniu. Pozwany dłużnik nie otrzymuje pozwu przed wydaniem nakazu zapłaty. Zazwyczaj o sprawie dowiaduje się i odpis pozwu otrzymuje w chwili doręczenia mu nakazu zapłaty. Po jego otrzymaniu dłużnik może zapłacić zasądzoną na rzecz wierzyciela kwotę albo zaskarżyć nakaz zapłaty w odpowiednim terminie. Niezaskarżony nakaz zapłaty wywiera takie skutki prawne jak prawomocny wyrok sądowy.

Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym.

Nakaz zapłaty można uzyskać w postępowaniu nakazowym, które jest uregulowane w przepisach kodeksu postępowania cywilnego (art. 484¹ – 497). W postępowaniu nakazowym można dochodzić tylko roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych. Postępowanie nakazowe ma to do siebie, iż jest fakultatywne. Oznacza to, że może być ono wszczęte tylko wtedy, gdy pozew złożony przez powoda (wierzyciela) zawiera w swojej treści żądanie wydania nakazu zapłaty. Postępowanie nakazowe należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. O tym, który z nich jest sądem właściwym dla dochodzonego roszczenia decydować będzie wartość przedmiotu sporu. Sąd okręgowy będzie właściwy jeśli wartość przedmiotu sporu przewyższy kwotę 75 000 zł. Do tej kwoty właściwym w sprawie będzie sąd rejonowy.

Sąd wyda nakaz zapłaty jeżeli dochodzone roszczenie jest udowodnione przez wierzyciela dołączonymi do pozwu następującymi dokumentami:

  • dokumentem urzędowym,
  • zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem,
  • wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,
  • zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i niezapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.

Sąd wyda także nakaz zapłaty przeciwko dłużnikowi zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu jeżeli są one należycie wypełnione oraz ich prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości.

Poza tym, jeżeli powód dochodzi zapłaty tytułem należności z transakcji handlowej określonej w ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. poz. 403 z późn. zm.) lub kwot, o których mowa w art. 10 ust. 1 i 2 tej ustawy (kwota stanowiąca rekompensatę za koszty odzyskiwania należności stanowiąca równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote oraz zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę) sąd wyda także nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu:

  • umowy,
  • dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego,
  • dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku.

Ponadto w postępowaniu nakazowym sąd może wydać nakaz zapłaty, jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.

Wydając nakaz zapłaty sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu 2 tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty. Nakaz zapłaty doręcza się obydwu stronom, przy czym pozwanemu wraz z pozwem i załącznikami oraz pouczeniem o sposobie wniesienia zarzutów i skutkach niezaskarżenia nakazu.

Co istotne, nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Spełnia więc taką funkcję jak postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia.

Środkiem zaskarżenia jaki przysługuje pozwanemu, przeciwko któremu wydano nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym są zarzuty. Pismo zawierające zarzuty należy złożyć w sądzie, który wydał nakaz zapłaty w terminie 2 tygodni od doręczenia nakazu. W piśmie tym pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz okoliczności faktyczne i dowody na ich poparcie. Jeżeli pozew został wniesiony na urzędowym formularzu, wniesienie zarzutów również powinno nastąpić w tej formie.

Sąd odrzuci zarzuty wniesione po upływie terminu, nieopłacone lub z innych przyczyn niedopuszczalne, jak również zarzuty, których braków pozwany nie usunął w wyznaczonym terminie. W razie prawidłowego wniesienia zarzutów sąd wyznaczy rozprawę i doręczy je powodowi.

Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wyda wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzyma w mocy albo go uchyli i orzeknie o żądaniu zawartym w pozwie, bądź też postanowieniem uchyli nakaz zapłaty i pozew odrzuci lub postępowanie umorzy.

Nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, warrantu, rewersu lub czeku staje się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia. W razie wniesienia zarzutów sąd może na wniosek pozwanego wstrzymać wykonanie takiego nakazu.

Nakaz zapłaty w postępowanie upominawczym.

W odróżnieniu od postępowania nakazowego, postępowanie upominawcze (art. 497¹ – 505 k.p.c.) nie jest fakultatywne. Innymi słowy wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym nie jest uzależnione od zgłoszenia przez powoda w pozwie żądania, aby sąd go wydał. Sąd wyda nakaz zapłaty jeśli tylko stwierdzi, że spełnione są ku temu określone przesłanki. Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym może być wydany zarówno przez sąd rejonowy, jak i przez sąd okręgowy. O właściwości sądu decydować będzie wartość przedmiotu sporu.

W postępowaniu upominawczym nakaz zapłaty będzie wydany, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego. Może to być każde roszczenie pieniężne bez względu na jego wysokość. W postępowaniu upominawczym nakaz zapłaty oprócz sądu może wydać także referendarz sądowy.

Sąd nie wyda nakazu zapłaty, jeżeli według treści pozwu zachodzi jedna z poniższych sytuacji:

  • roszczenie jest oczywiście bezzasadne;
  • przytoczone okoliczności budzą wątpliwość;
  • zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego;
  • miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju.

W razie braku podstaw do wydania nakazu zapłaty zostanie wyznaczona rozprawa, chyba że sprawa może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.

Jeżeli sąd wyda nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym to w jego treści nakaże pozwanemu, żeby w ciągu 2 tygodni od doręczenia nakazu zaspokoił roszczenie w całości wraz z kosztami albo w tym terminie wniósł sprzeciw do sądu. Pozwanemu nakaz powinien zostać doręczony wraz z pozwem i pouczeniem o sposobie wniesienia sprzeciwu oraz o skutkach niezaskarżenia nakazu.

Środkiem odwoławczym od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym jest sprzeciw. Pismo zawierające sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty. W swoim piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz okoliczności faktyczne i dowody. Jeżeli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie sprzeciwu również wymaga zachowania tej formy.

Sąd odrzuci sprzeciw wniesiony po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalny albo którego braków pozwany nie usunął w wyznaczonym terminie. W razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc, zostaje wyznaczona rozprawa i powodowi doręcza się sprzeciw razem z wezwaniem na rozprawę.

Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym nie stanowi tytułu zabezpieczenia, czym różni się od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym. Kolejną istotną różnicą jest to, że po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym pozostaje on w mocy i sąd w wydanym później orzeczeniu decyduje o jego bycie prawnym. Natomiast po zaskarżeniu sprzeciwem nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym traci on swoją moc. Postępowanie po skutecznym wniesieniu sprzeciwu toczy się według przepisów o postępowaniu zwykłym. Po rozpoznaniu sprawy sąd w wyroku nie nawiązuje do nakazu zapłaty tylko rozstrzyga o spornym roszczeniu pomiędzy stronami.

Nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Nakaz zapłaty może być również wydany w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Zostało ono wprowadzone do kodeksu postępowania cywilnego z dniem 01 stycznia 2010 r. W celu sprawnego rozpoznawania roszczeń dochodzonych według przepisów o postępowaniu upominawczym w trybie elektronicznym utworzono „e-sąd”, którym jest Sąd Rejonowy w Lublinie, XVI Wydział Cywilny. Aby wnieść pozew i inne pisma procesowe przed tym sądem należy założyć konto w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie przed tym sądem.

W elektronicznym postępowaniu upominawczym wierzyciel uzyskuje nakaz zapłaty szybciej niż w postępowaniu przed tradycyjnym sądem. Niższe są również opłaty od pozwu. Elektroniczne postępowanie upominawcze jest wykorzystywane głównie przez firmy będące dostawcami masowych usług, których roszczenia są udowodnione najczęściej fakturami bądź rachunkami.

Czynności sądu i referendarza w elektronicznym postępowaniu upominawczym utrwalane są wyłącznie w systemie teleinformatycznym, a wytworzone dane w postaci elektronicznej opatrywane są kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Powód wnosi pisma wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Jeżeli pozwany dokona wyboru wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, dalsze pisma w sprawie powinien wnosić wyłącznie za pośrednictwem tego systemu.

W pozwie powód powinien wskazać dowody na poparcie swoich twierdzeń. Dowodów nie dołącza się jednak do pozwu.

W elektronicznym postępowaniu upominawczym stosuje się przepisy o postępowaniu upominawczym z odrębnościami przewidzianymi dla trybu elektronicznego. Jedną  z nich jest to, że w trybie tym można obecnie dochodzić tylko roszczeń pieniężnych, które stały się wymagalne w okresie 3 lat przed dniem wniesienia pozwu. Składając pozew wierzyciel ma obowiązek wskazać datę wymagalności swojego roszczenia. 

Pozwany otrzymuje z e-sądu wydany przeciwko niemu nakaz zapłaty na piśmie razem z odpisem złożonego przeciw niemu pozwu. Na stronie internetowej e-sądu może on sprawdzić istnienie elektronicznego nakazu zapłaty i zapoznać się z nim w systemie teleinformatycznym, podając stosowny kod znajdujący się na doręczonym mu nakazie. 

Na wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty pozwany ma 2 tygodnie dni od dnia jego doręczenia.  Sprzeciw wnosi się do e-sądu. Wniesienie sprzeciwu powoduje, że nakaz zapłaty traci w całości moc, zaś sąd ten przekazuje sprawę do sądu według właściwości ogólnej. Zbędne jest określanie zakresu, w jakim pozwany zaskarża nakaz, ponieważ w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty wydany w elektronicznym postępowaniu upominawczym traci moc w całości. Sprzeciw nie wymaga również uzasadnienia i wskazywania dowodów.

Nakaz zapłaty europejskim postępowaniu nakazowym.

Nakaz zapłaty można również uzyskać w europejskim postępowaniu nakazowym. Jest to postępowanie, które ma na celu uproszczenie i przyspieszenie dochodzenia bezspornych roszczeń transgranicznych w sprawach cywilnych oraz handlowych. Stosowane jest przede wszystkim w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami posiadającymi siedziby w różnych państwach Unii Europejskiej. Tryb ten może być wykorzystywany także przez osoby fizyczne zamieszkujące różne państwa UE.

Europejskie postępowanie nakazowe funkcjonuje równolegle z krajowym postępowaniem nakazowym i upominawczym. Jest to uproszczone postępowanie w przypadku transgranicznych roszczeń pieniężnych, które pozwany uznał za bezsporne. Procedowanie odbywa się z użyciem standardowych formularzy. Możliwość wyboru tego trybu powód będzie miał wówczas, gdy jego sprawa zawierać będzie element transgraniczny – czyli, gdy przynajmniej jedna ze stron będzie mieć miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu (w przypadku osób fizycznych) albo siedzibę (w przypadku osób prawnych) w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu rozpoznającego sprawę.

Sąd rozpoznaje sprawę w europejskim postępowaniu nakazowym, jeżeli są spełnione warunki określone w przepisach rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. (Dz. Urz. UE L 399 z 30.12.2006, str. 1, z późn. zm.). Rozporządzenie to ustanawia postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty i umożliwia wierzycielom dochodzenie bezspornych roszczeń wynikających z prawa cywilnego lub handlowego w ramach jednolitego postępowania. Umożliwia ono także przepływ europejskich nakazów zapłaty, które są uznawane i wykonywane w krajach UE. Rozporządzenie stosuje się we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej z wyjątkiem Danii.

Postępowanie w sprawie europejskiego nakazu stosuje się w dochodzeniu roszczeń pieniężnych o oznaczonej wysokości, które są wymagalne w chwili wniesienia pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty. W Polsce, zależnie od wartości przedmiotu sporu, europejskie postępowanie nakazowe może być prowadzone przez sądy rejonowe oraz sądy okręgowe. Europejski nakaz zapłaty może wydać także referendarz sądowy.

Pozew wszczynający europejskie postępowanie nakazowe powinien być wniesiony na urzędowym formularzu. Rozpoznanie sprawy następuje na posiedzeniu niejawnym. Jeżeli warunki do wydania nakazu zostały spełnione, sąd, tak szybko jak to możliwe, zazwyczaj w terminie 30 dni, wydaje europejski nakaz zapłaty. Jest on wydawany na formularzu i doręczany pozwanemu. Europejski nakaz zapłaty jest wydawany wyłącznie na podstawie informacji przekazanych przez powoda, jeżeli roszczenie wydaje się uzasadnione. Od europejskiego nakazu zapłaty pozwanemu przysługuje sprzeciw, który powinien być wniesiony w terminie 30 dni od daty doręczenia nakazu zapłaty. 

W przypadku wniesienia sprzeciwu przez pozwanego, sprawa kontynuowana jest w zwykłym postępowaniu cywilnym przed właściwym sądem w kraju UE, w którym wydano nakaz, chyba że powód zażądał zakończenia postępowania.

Niewniesienie sprzeciwu przez pozwanego w terminie umożliwia powodowi uzyskanie sądowego stwierdzenia wykonalności europejskiego nakazu zapłaty. Jeżeli jego wykonalność zostanie stwierdzona w państwie wydania, nakaz taki podlega wykonaniu w Polsce bez potrzeby uzyskiwania zezwolenia na wykonanie, na takich samych warunkach jak tytuły egzekucyjne pochodzące od sądów polskich.

Udostępnij:
  • email
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Twitter
  • Google Bookmarks
  • Wykop
  • RSS

Podobne tematy:

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *