Wpisy oznaczone tagiem: zabezpieczenia wierzytelności

Ułatwienia w dochodzeniu wierzytelności.

Dochodzenie zapłaty od dłużnika bywa w Polsce rzeczą niełatwą i czasochłonną. Od czasu do czasu ustawodawca podejmuje próby poprawienia tego stanu rzeczy. 01 czerwca 2017 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 07 kwietnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności (Dz. U. 2017 poz. 933). Ustawa ta zmienia 11 obowiązujących ustaw i wprowadza rozwiązania mające w założeniu wzmocnić pozycję wierzyciela w skutecznym uzyskiwaniu zapłaty od dłużnika. Nowe rozwiązania mają również zwiększyć możliwości oceny wiarygodności płatniczej kontrahenta, wprowadzając ułatwienia w pozyskiwaniu informacji z biur informacji gospodarczych oraz powołując do życia Rejestr Należności Publicznoprawnych.

Ustawa nowelizująca zmienia m.in. kodeks cywilny, kodeks postępowania cywilnego, ustawę o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, prawo zamówień publicznych, ustawę o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, ustawę o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Poniżej przedstawiam najważniejsze zmiany wprowadzone w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności.

Hipoteka a podatek od czynności cywilnoprawnych.

Ustanowienie hipoteki podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. W praktyce hipoteki najczęściej są ustanawiane jako zabezpieczenie kredytów bankowych finansujących zakup nieruchomości np. domu czy mieszkania, zwanych kredytami hipotecznymi. Hipoteka może zabezpieczać także kredyty o innym przeznaczeniu oraz wierzytelności przysługujące innym wierzycielom niż banki. Jeśli jest ona ustanawiana w drodze czynności prawnej zawsze należy pamiętać o dopełnieniu obowiązku podatkowego związanego z podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Kto ma obowiązek zapłacić podatek?

Obowiązek podatkowy przy ustanowieniu hipoteki obciąża osobę lub podmiot składający stosowne oświadczenie o ustanowieniu hipoteki. W zależności od przedmiotu hipoteki oświadczenie takie może złożyć właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty, czy np. osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Hipotekę może ustanowić dłużnik osobisty banku tj. kredytobiorca, albo osoba trzecia niebędąca dłużnikiem (kredytobiorcą), która na skutek ustanowienia zabezpieczenia w formie hipoteki staje się dla banku dłużnikiem rzeczowym, odpowiadającym za spłatę kredytu zaciągniętego przez inną osobę lub podmiot rzeczowo tj. wyłącznie z obciążonej nieruchomości. Zatem w zależności od wariantu, obowiązek podatkowy może obciążać kredytobiorcę lub dłużnika rzeczowego.

Cudzy dług można przejąć, czyli o przejęciu długu słów kilka.

Zgodnie z prawem cywilnym cudzy dług można przejąć na siebie, czyli zobowiązać się do jego spłaty zamiast osoby, która go zaciągnęła. Przejęcie długu sprowadza się do tego, że w miejsce dłużnika wstępuje inna osoba (przejemca długu), a dłużnik zostaje zwolniony przez wierzyciela z obowiązku jego spłaty. Przy czym, prawa i obowiązki wynikające z umowy, na podstawie której dług został u wierzyciela (np. u pożyczkodawcy) zaciągnięty pozostają niezmienione. Zmienia się tylko osoba dłużnika zobowiązanego do uregulowania długu.

W praktyce bankowej przejęcie długu spotyka się np. przy podziale spółki będącej kredytobiorcą. Przejęcie długu z udzielonego kredytu możliwe jest także w odniesieniu do dłużnika będącego osobą fizyczną. Wówczas jedna osoba zastępuje inną jako kredytobiorca lub współkredytobiorca.

W jaki sposób można przejąć dług?

Przejęcie długu może być dokonane na dwa sposoby:

  • na podstawie umowy zawartej przez bank z osobą trzecią (przejemcą długu), za zgodą dłużnika albo
  • na podstawie umowy zawartej przez dłużnika z osobą trzecią (przejemcą długu), za zgodą banku.

Hipoteka przymusowa – kiedy można ją ustanowić?

Zazwyczaj hipoteka na nieruchomości dłużnika ustanawiana jest przez niego dobrowolnie, tj. na podstawie umowy z wierzycielem. Do powstanie hipoteki umownej niezbędna jest bowiem umowa zawarta pomiędzy właścicielem nieruchomości, która ma zostać hipoteką obciążona a wierzycielem (np. bankiem). Pisałem o tym tutaj: Hipoteka umowna jako zabezpieczenie kredytu. W określonych sytuacjach możliwe jednak jest ustanowienie hipoteki wbrew woli dłużnika. Mowa jest o tzw. hipotece przymusowej, której nazwa odzwierciedla taki stan rzeczy. Dzisiejszy wpis na blogu poświęcony będzie właśnie tego rodzaju hipotece.

Co może być podstawą do ustanowienia hipoteki przymusowej?

Hipoteka przymusowa powstaje bez zgody właściciela nieruchomości i jest to podstawowa różnica pomiędzy hipoteką umowną a hipoteką przymusową. Wierzyciel może domagać się ustanowienia hipoteki przymusowej w celu przeprowadzenia egzekucji z nieruchomości wchodzącej w skład majątku dłużnika.

Generalnie rzecz ujmując, wierzyciel może wnioskować o wpisanie hipoteki przymusowej na wszystkich nieruchomościach dłużnika, jeżeli jego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym. Tytuł wykonawczym to tytuł egzekucyjny zaopatrzony przez sąd w klauzulę wykonalności stwierdzającą, że może być on wykonany w trybie egzekucji sądowej, realizowanej przez komornika.

Gwarancja bankowa jako zabezpieczenie wierzytelności.

Banki zazwyczaj kojarzą się z takimi czynnościami jak udzielanie kredytów, przyjmowanie lokat czy prowadzenie rachunków bankowych. Jednak czynności zastrzeżonych wyłącznie dla banków jest znacznie więcej. Jedną z nich jest udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych. Bohaterem dzisiejszego odcinka będzie właśnie gwarancja bankowa. Przepisy dotyczące gwarancji bankowej zawiera najważniejsza dla banków ustawa, czyli Prawo bankowe (art. 8084). Banki mogą na zlecenie udzielać gwarancji bankowych i w praktyce robią to powszechnie.

Czym jest gwarancja bankowa?

Zgodnie z art. 81 Prawa bankowego jest to jednostronne zobowiązanie banku-gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku.

W piśmiennictwie prawniczym i orzecznictwie sądów przyjmuje się, że gwarancja to umowa pomiędzy bankiem-gwarantem a beneficjentem gwarancji, przy czym stroną jednostronnie zobowiązaną jest bank wystawiający gwarancję. Jego zobowiązanie ma charakter pieniężny, czyli polega na zapłacie określonej sumy pieniężnej w razie wykonania przez uprawnionego (beneficjenta gwarancji) praw z gwarancji. Gwarancja może być wystawiona w złotych lub w walucie obcej.

Poręczenie a dochodzenie zapłaty przez bank.

O poręczeniu pisałem już na blogu Poręczenie za spłatę kredytu lub pożyczki. Niemniej chciałbym  mu poświęcić kolejny wpis i omówić  możliwości dochodzenia przez bank zapłaty od poręczyciela. W tym celu przywołam także kilka orzeczeń Sądu Najwyższego.

Poręczenie jest tzw. osobistym sposobem zabezpieczenia wierzytelności, co oznacza, że jeśli dłużnik główny (np. kredytobiorca), za którego poręczenie zostało udzielone nie spłaci długu (np. kredytu) to wierzyciel (np. bank) może żądać zapłaty od poręczyciela ponoszącego odpowiedzialność z całego swojego majątku. W umowie poręczenia nie można ograniczyć odpowiedzialności poręczyciela do poszczególnych składników jego majątku. Zakres odpowiedzialności poręczyciela może być natomiast ograniczony w ten sposób, że zostanie wskazana kwota pieniężna do wysokości, której będzie on ponosił odpowiedzialność.

Poręczyciel i kredytobiorcą to dłużnicy solidarni, chyba że umowa stanowi inaczej.

Zgodnie z prawem cywilnym, poręczyciel jest odpowiedzialny za spłatę kredytu jako współdłużnik solidarny, chyba że inaczej zapisano w umowie poręczenia. Czyli, aby wyłączyć lub zmodyfikować domyślną solidarną odpowiedzialność poręczyciela, należy to wyraźnie w umowie zapisać.

Hipoteka umowna a upadłość dłużnika.

Hipoteka jest jednym ze skuteczniejszych sposobów zabezpieczenia wierzytelności, z jakich korzystają banki. Prywatnie moim ulubionym, jeśli mogę tak powiedzieć. 🙂 Niewątpliwym atutem hipoteki jest to, że z nieruchomości obciążonej wierzyciel (np. bank) może zaspokoić się bez względu na zmiany własności po ustanowieniu hipoteki. Ponadto może to zrobić z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości, czyli takimi, którym hipoteka nie przysługuje. Śmierć właściciela nieruchomości także nie powoduje wygaśnięcia hipoteki. W dalszym ciągu będzie ona skutecznie obciążać nieruchomość i potencjalni spadkobiercy muszą brać to pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o przyjęciu spadku.

A co się dzieje z hipoteką, jeśli wobec dłużnika-przedsiębiorcy ogłoszono upadłość likwidacyjną? W takiej sytuacji hipoteka jako zabezpieczenie również ukazuje swoje zalety.

Ogłoszenie upadłość nie powoduje wygaśnięcia hipoteki.

Hipoteka nie wygasa na skutek ogłoszenia upadłość dłużnika. Jego wierzyciel (np. bank) nadal zachowuje swoje uprawnienie do zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej hipoteką, jednak może to zrobić na zasadach określonych przez prawo upadłościowe i naprawcze.

Z dniem jej ogłoszenia upadłości dłużnika jego majątek staje się masą upadłości. Masa ta służy zaspokojeniu wierzycieli. Wierzyciel, któremu przysługuje hipoteka biorąc udział w tej „grze” posiada kilka mocnych kart w swojej talii.