Hipoteka umowna jako zabezpieczenie kredytu.

Wraz z rozwojem rynku kredytów hipotecznych, hipoteka jako forma zabezpieczenia wierzytelności bankowych stała się narzędziem powszechnie stosowanym w praktyce. Sam termin hipoteka wywodzący się z języka greckiego również zrobił zawrotną karierą na przestrzeni ostatnich lat i  stosowany jest w mowie potocznej jako synonim na określenie kredytu hipotecznego. W dniu 20 lutego 2011 r., czyli ponad rok temu, weszła w życie bardzo ważna nowelizacja ustawy o księgach wieczystych i hipotece (ustawa ta reguluje w polskim prawie m.in. hipotekę). Dzisiaj zapraszam Ciebie do zapoznania się z hipoteką umowną obowiązującą po tej ważnej zmianie i zachęcam do lektury zwłaszcza jeżeli w najbliższym czasie planujesz zaciągnąć kredyt zabezpieczony w taki sposób.

Jedna hipoteka po zmianach.

W wyniku nowelizacji zlikwidowany został podział na hipotekę zwykłą (hipoteka ustanawiana w konkretniej kwocie na zabezpieczenie istniejącej wierzytelności, której wysokość jest ściśle określona)  i hipotekę kaucyjną (hipoteka ustanawiana do określonej wysokości w sytuacji, gdy w momencie jej powstania nie można dokładnie określić wysokości zabezpieczonej wierzytelności). Model nowej hipoteki oparto zasadniczo na dotychczasowej hipotece kaucyjnej. Hipoteka zwykła została usunięta z ustawy, przy czym w pewnym zakresie wciąż będzie funkcjonować w praktyce, ponieważ wobec hipotek zwykłych powstałych przed dniem 20 lutego 2011 r. stosuje się przepisy w dawnym brzmieniu. Natomiast do hipotek kaucyjnych powstałych przed tą datą należy stosować przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece w brzmieniu po nowelizacji, z pewnymi nielicznymi wyjątkami.

Czym jest hipoteka?

Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym. Oznacza to, że zapewnia ona uprawnionemu ściśle określony zakres uprawnień w stosunku do rzeczy, którą obciąża. W przypadku hipoteki uprawnionym jest wierzyciel, na rzecz którego ustanowiono hipotekę. Przysługuje mu prawo do zaspokojenia z nieruchomości swoich roszczeń w przypadku niespłacenia przez dłużnika wierzytelności, którą hipoteka zabezpiecza. Kluczowe jest to, że wierzyciel hipoteczny jest uprawniony do zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej bez względu na to, kto jest jej właścicielem po ustanowieniu hipoteki. Czyli zmiana właściciela nieruchomości np. na skutek jej sprzedaży nie ma wpływu na istnienie i skuteczność hipoteki. Nowy właściciel z mocy prawa staje się tzw. dłużnikiem hipotecznym.

Kolejną ważną rzeczą wymagającą podkreślenia jest to, że wierzycielowi hipotecznemu (w przypadku kredytu będzie nim bank) przysługuje pierwszeństwo w zaspokojeniu swoich roszczeń przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości, czyli takimi, na rzecz których nie została ustanowiona hipoteka. Zaspokojenie wierzyciela z nieruchomości następuje zgodnie z procedurą egzekucyjną określoną w kodeksie postępowania cywilnego. 

Ograniczenia odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego również nie mają wpływu na możliwość dochodzenia przez wierzyciela zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką. Oczywiście dotyczy to sytuacji, gdy hipoteka została ustanowiona za życia spadkodawcy, a po jego śmierci własność nieruchomości obciążonej hipoteką przeszła na spadkobierców.

Co można obciążyć hipoteką?

Hipotekę można ustanowić przede wszystkim na nieruchomościach tj. gruntach, budynkach lub samodzielnych lokalach, jeżeli mogą stanowić odrębny od gruntu przedmiot własności. Przedmiotem hipoteki może być każda nieruchomość bez względu na to czy stanowi  własność prywatną, państwową lub komunalną.

Ponadto hipoteka może zostać także ustanowiona na:

  • użytkowaniu wieczystym wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego,
  • spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu,
  • wierzytelności zabezpieczonej hipoteką,
  • części ułamkowej nieruchomości, jeżeli stanowi udział współwłaściciela, oraz
  • przysługującym współuprawnionemu udziale we wspólności praw użytkowania wieczystego i spółdzielczego własnościowe prawa do lokalu.

W celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności można obciążyć hipoteką więcej niż jedną nieruchomość. Powstaje wówczas tzw. hipoteka łączna umowna. Polega ona na tym, że wierzyciel, któremu przysługuje taka hipoteka, może według swego uznania żądać zaspokojenia swojego roszczenia w całości lub w części z każdej nieruchomości z osobna, z niektórych z nich lub ze wszystkich łącznie. Może również podzielić dochodzenie swojej wierzytelności pomiędzy poszczególne nieruchomości.

Kto może ustanowić hipotekę?

Hipotekę może ustanowić właściciel nieruchomości, niezależnie od tego, czy jest on dłużnikiem banku czy osobą trzecią. W przypadku, gdy hipotekę ustanawia osobisty dłużnik banku (np. kredytobiorca) pomimo tego, że ustanowił tego typu zabezpieczenie rzeczowe odpowiada za spłatę długu całym swoim majątkiem. Odpowiednio w przypadku użytkowania wieczystego hipotekę może ustanowić użytkownik wieczysty, zaś spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, osoba, której to prawo przysługuje.

Jeżeli hipoteka została ustanowiona przez osobę trzecią, która nie jest dłużnikiem osobistym banku (nie zaciągnęła kredytu), osoba ta staje się dla banku dłużnikiem rzeczowym zwanym także dłużnikiem hipotecznym. Odpowiada ona za spłatę kredytu rzeczowo to jest  tylko z obciążonej nieruchomości.

Wierzytelność zabezpieczona hipoteką.

Hipoteka może zostać ustanowiona jako zabezpieczenie oznaczonej wierzytelności. Oznaczona wierzytelność to taka, która wynika z określonego stosunku prawnego (np. konkretnej umowy kredytowej). Nie można zatem ustanowić hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności nieokreślonej czyli niezdefiniowanej.

Hipoteka zabezpiecza wierzytelność pieniężną, w tym również wierzytelność przyszłą, to jest taką która jeszcze nie istnieje w momencie ustanawiania hipoteki, ale może powstać w przyszłości, np. w chwili ziszczenia się warunków, od których uzależnione było udzielenie kredytu.

Hipoteka zabezpiecza wierzytelność do oznaczonej sumy pieniężnej, czyli do określonego kwotowo pułapu, który z reguły w przypadku kredytu będzie wyższy niż jego kwota (może być też niższy np. w sytuacji, gdy hipoteka nie jest jedynym zabezpieczeniem albo kredytobiorca tylko w pewnej części finansuje nabycie nieruchomości pieniędzmi pochodzącymi z kredytu bankowego). Hipoteka oprócz kwoty kapitału kredytu, zabezpiecza także roszczenia o odsetki, koszty postępowania i inne określone roszczenia o świadczenia uboczne, ale tylko wtedy jeżeli zostały one wyraźnie wymienione w dokumencie, który  stanowił podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej. W związku z tym pierwszorzędne znaczenie ma należyte ustalenie wysokości sumy hipotecznej. Powinna ona uwzględniać kwotę danego kredytu, jego specyfikę, ustalony termin spłaty, wysokość odsetek, prowizję banku i inne potencjalne świadczenia uboczne. Z drugiej strony nie może ona być oderwana od wartości nieruchomości i nieproporcjonalnie wysoka w porównianiu do  kredytu wraz ze wszystkimi jego kosztami. Jeżeli bowiem zabezpieczenie hipoteczne jest nadmierne właściciel obciążonej nieruchomości może żądać od wierzyciela (banku) zmniejszenia sumy hipoteki. Więcej informacji na ten temat możesz znaleźć tutaj: „Wysokość sumy hipoteki umownej a kredyt”.

Nowa hipoteka (odmiennie niż przed nowelizacją) może zabezpieczać kilka wierzytelności z różnych stosunków prawnych (np. kilku umów) przysługujących temu samemu wierzycielowi. W takim przypadku w umowie ustanawiającej hipotekę należy dokładnie określić te stosunki prawne oraz wynikające z nich wierzytelności, które hipoteka ma zabezpieczać. Takie rozwiązanie daje możliwość  zabezpieczenia jedną hipoteką spłaty kilku kredytów udzielonych przez bank na różne cele.

Co więcej, obecnie istnieje możliwość zabezpieczenia jedną hipoteką kilku wierzytelności przysługujących różnym bankom, z tytułu finansowania tego samego przedsięwzięcia. Ma to kapitalne znaczenie w przypadku kredytów konsorcjalnych udzielanych przez grupę banków dłużnikowi na sfinansowanie jego inwestycji. Wówczas wierzyciele (banki) na podstawie pisemnej umowy powołują administratora hipoteki, który jest wpisany w księdze wieczystej jako wierzyciel hipoteczny.

Z uwagi na to, że wierzyciel może się zaspokoić  z nieruchomości obciążonej hipoteką bez względu na to, kto stał się jej właścicielem po ustanowieniu hipoteki, niedopuszczalne jest zastrzeżenie, przez które właściciel nieruchomości zobowiąże się wobec wierzyciela, że nie dokona zbycia lub obciążenia nieruchomości przed wygaśnięciem hipoteki.

Waluta hipoteki.

Przed nowelizacją hipoteka musiała być wyrażona w tej samej walucie w jakiej była wyrażona wierzytelność zabezpieczona hipoteką. Czyli jeśli kredyt był udzielony w złotych hipoteka również musiała być wpisana w złotych. Obecnie strony umowy o ustanowienie hipoteki mogą ustalić, że waluta hipoteki będzie inna niż waluta zabezpieczonej wierzytelności. Jeżeli nie ustalą innej waluty, hipoteka będzie wyrażona w walucie wierzytelności. Strony mają zatem całkowitą swobodę w kwestii określenia waluty hipoteki.

Takie rozwiązanie ma swoje dodatnie ale również ujemne strony. „Plusem dodatnim” – pozwolę sobie zacytować klasyka 🙂 – jest z pewnością sytuacja dotycząca przewalutowania kredytu. Obecnie przy zmianie waluty kredytu nie ma konieczności zmiany waluty hipoteki w księdze wieczystej. Może to mieć także praktyczne znaczenie w przypadku, gdy hipoteka będzie ustanowiona jako zabezpieczenie kredytu wielowalutowego np. gdy umowa kredytu dopuszcza, aby poszczególne transze czy sposoby wykorzystania kredytu były dostępne w różnych walutach. „Plusem ujemnym” takiego  rozwiązania jest ryzyko związane ze zmiennością kursów walut. Jeżeli hipoteka będzie wyrażona w innej walucie niż waluta kredytu to na skutek niekorzystnych zmian na rynku walutowym (gdy waluta hipoteki znacznie straci na wartości względem waluty kredytu) może się okazać, że pierwotnie ustalona suma hipoteki nie będzie wystarczająca na zabezpieczenie wierzytelności

Jaki jest zakres obciążenia nieruchomości hipoteką?

Hipoteka obciąża całą nieruchomość, jej części składowe, przynależności i niektóre roszczenia okresowe przysługujące  właścicielowi nieruchomości.

Częścią składową nieruchomości jest to wszystko co, nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Do części składowych gruntu zalicza się w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane (poza pewnymi wyjątkami), jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. Za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością np. służebność budynkową, służebność drogi koniecznej.

Przynależnościami nieruchomości są natomiast rzeczy ruchome należące do właściciela nieruchomości, potrzebne do korzystania z nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.

Hipoteka obejmuje również roszczenia właściciela nieruchomości o czynsz najmu lub dzierżawy. Właściciel może jednak pobierać ten czynsz do czasu zajęcia obciążonej nieruchomości na rzecz wierzyciela.

Akcesoryjność hipoteki.

Hipoteka jest prawem akcesoryjnym, czyli niesamoistnym. Oznacza to, że jej istnienie zależy od istnienia wierzytelności, którą zabezpiecza. Pomiędzy hipoteką a tą wierzytelnością istnieje związek polegający na tym, że los prawny hipoteki uzależniony jest od zdarzeń prawnych dotyczących powstania, przelewu czy wygaśnięcia wierzytelności, którą zabezpiecza (np. kredytu). Akcesoryjność hipoteki nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Istnieją sytuacje,  które są wyjątkami od tej zasady.  

Po pierwsze w pierwszej części wspomniałem o tym, że hipoteka może zabezpieczać kilka wierzytelności z różnych stosunków prawnych przysługujących temu samemu wierzycielowi. Jeżeli hipoteka zabezpiecza więcej niż jedną  wierzytelność (np. kilka kredytów) to wygasa ona dopiero z chwilą wygaśnięcia ostatniej z nich, kiedy nie może już powstać żadna inna wierzytelność.

Ponadto wierzytelność zabezpieczoną hipoteką  można zastąpić inną wierzytelnością tego samego wierzyciela (tzw. podstawienie wierzytelności), co jest kolejnym wyjątkiem od akcesoryjności hipoteki. Będzie to miało miejsce np. w przypadku zabezpieczenia innego kredytu w miejsce pierwotnie udzielonego przy restrukturyzacji zadłużenia. W takim przypadku do zmiany zabezpieczonej wierzytelności stosuje się przepisy o zmianie treści hipoteki. Zgoda osób na podstawienie wierzytelności, którym przysługują prawa z pierwszeństwem równym lub niższym niż  hipoteka, nie jest potrzebna. 

Wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie spowoduje wygaśnięcia hipoteki także wtedy, gdy z danego stosunku prawnego mogą powstać w przyszłości kolejne wierzytelności podlegające zabezpieczeniu, np. przy rozmaitych umowach ramowych zawieranych z bankiem.

Jak ustanowić hipotekę?

Hipoteka umowna powstaje na podstawie umowy zawartej przez wierzyciela z właścicielem nieruchomości, którą  hipoteka ma obciążyć lub z inną osobą uprawnioną, jeżeli hipoteka ma obciążać inne prawo do nieruchomości, np. z użytkownikiem wieczystym czy osobą, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Umowa o ustanowienie hipoteki powinna określać:

  • datę złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki,

  • nieruchomość, która ma być obciążona hipoteką wraz ze wskazaniem prawa, które do niej przysługuje osobie ustanawiającej hipotekę,

  • wierzytelność pieniężną, która ma być zabezpieczona hipoteką,

  • dane wierzyciela,

  • dane dłużnika,

  • sumę hipoteczną do której hipoteka ma być ustanowiona wraz z jej walutą (np. „hipoteka umowna do kwoty 100 000 zł…”),

  • czy hipoteka zabezpiecza również odsetki, koszty postępowania i inne  roszczenia o świadczenia uboczne związane z zabezpieczoną wierzytelnością.

Oświadczenie właściciela nieruchomości (lub innej osoby, której prawo ma być obciążone hipoteką), powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Oświadczenie wierzyciela może być złożone w dowolny sposób, nawet dorozumiany poprzez przyjęcie dokumentu, w którym zawarte jest oświadczenie właściciela  lub uprawnionego do nieruchomości.

Poza umową do powstania hipoteki konieczny jest wpis do księgi wieczystej. Wpis ten, gdy zostanie dokonany ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku w sądzie. Ma on charakter konstytutywny co oznacza, że tworzy stan prawny. Hipotekę wpisuje się w dziale IV księgi wieczystej. Wpisu w księdze wieczystej wymaga też zmiana treści hipoteki.

Wniosek o wpis hipoteki, powinien być złożony na urzędowym formularzu. Do wniosku o wpisanie hipoteki należy dołączyć dokumenty, stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej. Wniosek o wpis hipoteki może  złożyć wierzyciel, na rzecz którego hipoteka ma być wpisana albo właściciel nieruchomości (lub inna osoby, której prawo ma być obciążone hipoteką). Obecnie wniosek o wpis hipoteki podlega opłacie sądowej w wysokości 200 zł.

Wymóg złożenia wniosku o wpis hipoteki na urzędowym formularzu nie dotyczy sytuacji, gdy wniosek o wpis hipoteki sformułowany jest w treści aktu notarialnego. Przesłanie przez notariusza sądowi wypisu takiego aktu notarialnego ma ten sam skutek co złożenie wniosku na formularzu.

Wpis hipoteki będzie dokonany, gdy nie zajdą przeszkody ku temu. W razie istnienia przeszkody, sąd wieczystoksięgowy może wyznaczyć wnioskodawcy odpowiedni termin do jej usunięcia. Po bezskutecznym upływie terminu sąd odmówi wpisania hipoteki.

Wpis hipoteki dokonywany jest w granicach złożonego wniosku. O dokonanym wpisie sąd zawiadamia wierzyciela, na rzecz, którego hipoteka została ustanowiona i właściciela nieruchomości (lub inną osobę uprawnioną jeżeli hipoteka ma obciążać inne prawo do nieruchomości).

Hipoteka bankowa – szczególny tryb ustanawiania.

Na zasadzie wyjątku od wymogu złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki w formie aktu notarialnego uregulowana jest tzw. hipoteka bankowa. Zgodnie z Prawem bankowym, dokumenty bankowe podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku mając moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych.

Dokumentem takim będzie oświadczenie banku stwierdzające udzielenie kredytu lub pożyczki pieniężnej, ich wysokość, zasady oprocentowania i warunki spłaty. Stanowi ono podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości, która ma stanowić  zabezpieczenie na rzecz banku. Oprócz oświadczenia banku do ustanowienia hipoteki bankowej jest wymagane, aby właściciel nieruchomości (albo inna osoba uprawniona jeżeli hipoteka ma obciążać inne prawo do nieruchomości) złożył  oświadczenia o ustanowieniu hipoteki na rzecz banku w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Czyli nie ma potrzeby udawania się w tym celu do notariusza i sporządzania aktu notarialnego.

Jeżeli jako kredytobiorca jesteś już właścicielem nieruchomości i zaciągasz kredyt, który chcesz zabezpieczyć hipoteką, to oświadczenie o ustanowieniu hipoteki na rzecz banku powinieneś/-naś złożyć  przy zawarciu umowy kredytu, a bank powinien sporządzić swoje oświadczenie w trybie Prawa bankowego i obydwa te dokumenty należy dołączyć do wniosku o wpis hipoteki.

Jeżeli zaś kredyt bankowy zaciągasz w tym celu, aby sfinansować nim zakup nieruchomości (np. domu lub mieszkania),  to udając się do notariusza w celu podpisania stosownej umowy w formie aktu notarialnego możesz przedłożyć mu oświadczenie banku o udzieleniu kredytu sporządzone zgodnie z Prawem bankowym. Swoje oświadczenie o ustanowieniu hipoteki na rzecz banku możesz złożyć w akcie notarialnym przenoszącym własność domu lub mieszkania na Ciebie. Wówczas podstawę wpisu hipoteki będzie stanowić umowa sprzedaży nieruchomości i oświadczenie banku.

Możesz także takiego oświadczenia w treści aktu notarialnego nie składać i po jego podpisaniu ustanowić hipotekę na rzecz banku zgodnie z pierwszym sposobem, czyli złożyć oświadczenie o ustanowieniu hipoteki w formie pisemnej, które razem z oświadczeniem banku załączonym do wniosku sporządzonym na formularzu sądowym będzie stanowić podstawę wpisania hipoteki do księgi wieczystej.

Pamiętaj jednak, że w razie nabycia mieszkania (czyli odrębnej własności samodzielnego lokalu mieszkalnego) na rynku pierwotnym, w związku z konstytutywnym charakterem wpisu tego prawa do księgi wieczystej (własność ta powstaje dopiero po wpisaniu jej w księdze wieczystej założonej dla danego lokalu), wniosek o wpis hipoteki będzie rozpatrzony przez sąd wieczystoksięgowy po uprawomocnieniu się wpisu o założeniu księgi wieczystej dla lokalu i wpisaniu prawa jego własności na Twoją rzecz.

Obowiązek podatkowy w związku z ustanowieniem hipoteki.

Pamiętaj również, że ustanowienie hipoteki podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy ciąży na osobie składającej oświadczenie o ustanowieniu hipoteki i  powstaje z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarciu umowy ustanowienia hipoteki. Podstawę opodatkowania stanowi kwota zabezpieczonej wierzytelności. Stawka podatku od ustanowienia hipoteki wynosi:

  • 0,1 % od kwoty zabezpieczonej wierzytelności, w przypadku wierzytelności istniejących,

  • 19 zł, gdy hipoteka ustanawiana jest na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej.

Osoba ustanawiająca hipoteką powinna w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki obliczyć i wpłacić podatek oraz złożyć deklarację podatkową do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na swoje miejsce zamieszkania.

Z uwagi na fakt, że notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego, to jeżeli oświadczenie o ustanowieniu hipoteki złożone jest w takiej formie, notariusz ma obowiązek pobrać podatek i przekazać go do urzędu skarbowego.

Udostępnij:
  • email
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Twitter
  • Google Bookmarks
  • Wykop
  • RSS

Podobne tematy:

5 Komentarzy do Hipoteka umowna jako zabezpieczenie kredytu.

  1. agniecha pisze:

    Witam,
    Jakiej wysokości hipotekę bank może ustanowić na nieruchomości jak zabezpieczenie kredytu? Czy może to być dwukrotność wartości kredytu?
    Czy może w tym czasie stosować inne zabezpieczenia? (na przykład bankowy tytuł egzekucyjny)

    Pozdrawiam,
    A.

  2. Wojtek pisze:

    Czy hipoteka może być ustanowiona na rzecz osoby fizycznej?

    Chodzi mi o sytuację, w której właściciel nieruchomości ma dług wobec innej osoby i ten dług będzie wpisany w 4 dziale KW jako zabezpieczenie jego spłaty przez właściciela obciążonej nieruchomości.

  3. Dan pisze:

    Witam

    Bylbym bardzo zobowiazany za pomoc w zrozumieniu tematu hipotek:

    Bank X daje spolce Y kredyt w wysokosci 10 mln. Bank akceptuje hipoteke w wysokosci 10 mln, ale wartosc godziwa nieruchomosci ktora jest zabezpieczeniem tego kredytu, wykazana w ksiegach tej spolki, wynosi 5 mln.

    Czy nalezy zalozyc ze de facto nieruchomosc ta (zdaniem banku) jest warta 10 mln (lub wiecej), czy tez jest to przyklad jakiejs innej konstrukcji umowy/ zabezpieczenia?

    Pozdrawiam i z gory dziekuje
    Daniel

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *