Poręczenie a dochodzenie zapłaty przez bank.
O poręczeniu pisałem już na blogu Poręczenie za spłatę kredytu lub pożyczki. Niemniej chciałbym mu poświęcić kolejny wpis i omówić możliwości dochodzenia przez bank zapłaty od poręczyciela. W tym celu przywołam także kilka orzeczeń Sądu Najwyższego.
Poręczenie jest tzw. osobistym sposobem zabezpieczenia wierzytelności, co oznacza, że jeśli dłużnik główny (np. kredytobiorca), za którego poręczenie zostało udzielone nie spłaci długu (np. kredytu) to wierzyciel (np. bank) może żądać zapłaty od poręczyciela ponoszącego odpowiedzialność z całego swojego majątku. W umowie poręczenia nie można ograniczyć odpowiedzialności poręczyciela do poszczególnych składników jego majątku. Zakres odpowiedzialności poręczyciela może być natomiast ograniczony w ten sposób, że zostanie wskazana kwota pieniężna do wysokości, której będzie on ponosił odpowiedzialność.
Poręczyciel i kredytobiorcą to dłużnicy solidarni, chyba że umowa stanowi inaczej.
Zgodnie z prawem cywilnym, poręczyciel jest odpowiedzialny za spłatę kredytu jako współdłużnik solidarny, chyba że inaczej zapisano w umowie poręczenia. Czyli, aby wyłączyć lub zmodyfikować domyślną solidarną odpowiedzialność poręczyciela, należy to wyraźnie w umowie zapisać. Przypomnę, że odpowiedzialność solidarna w tym przypadku oznacza, że bank może zażądać spłaty całego kredytu od kredytobiorcy i poręczyciela razem lub od każdego z nich z osobna. Tym samym, w przypadku niespłacenia kredytu w terminie ustalonym z bankiem, bank ma prawo od razu zażądać zapłaty od poręczyciela i nie musi przedstawiać dowodów, że egzekucja przeciwko kredytobiorcy była bezskuteczna i dlatego zwraca się z żądaniem zapłaty do poręczyciela. Nie ma także obowiązku czekać przez jakiś czas na spłatę wymagalnego długu przez kredytobiorcę zanim wystąpi z żądaniem zapłaty od poręczyciela.
Pamiętaj, że solidarna odpowiedzialność poręczyciela jest domyślnie przewidziana w kodeksie cywilnym jako zasada. Wyjątki od tej zasady można ustanawiać na podstawie zapisów w umowie poręczenia. W umowie tej można postanowić, że bank przed zażądaniem zapłaty od poręczyciela będzie miał obowiązek wykazać, że:
-
egzekucja z majątku dłużnika (kredytobiorcy) była bezskuteczna;
-
kredytobiorca nie posiada majątku do którego można skierować egzekucję;
-
kredytobiorca pomimo wezwań banku nie spłacił długu.
W każdym jednak wypadku, bez względu na to czy w umowie poręczenia zmodyfikowano zasady odpowiedzialności poręczyciela czy nie, wierzyciel (bank) ma obowiązek zawiadomić poręczyciela, że kredytobiorca nie spłacił długu w ustalonym terminie. Wierzyciel odpowiada za szkodę poniesioną przez poręczyciela w wyniku opóźnienia w zawiadomieniu go o niespełnieniu świadczenia przez dłużnika (art. 880 k.c.) – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2005 r. V CK 301/05.
Jeżeli oprócz poręczenia kredyt zabezpieczony jest także w inny sposób, to bank decyduje o tym z jakich zabezpieczeń i w jakiej kolejności skorzysta przy dochodzeniu swojej należności, chyba że określają to zapisy umowy zawartej z bankiem.
W sytuacji, gdy bank dochodzi zapłaty od poręczyciela, poręczyciel powinien powiadomić o tym kredytobiorcę.
A co jeśli poręczyciel wyzbędzie się się majątku, i stanie się niewypłacalny? Wówczas bank może skorzystać z tzw. skargi pauliańskiej przewidzianej w art. 527 -534 k.c. i żądać uznania czynności (umów) na podstawie których majątek poręczyciela był zbywany za bezskuteczne w stosunku do banku. Skarga pauliańska wierzyciela (art. 527 k.c.) może być skierowana także przeciwko osobom, które dokonały czynności prawnej z poręczycielem. Dla skuteczności tej skargi nie ma znaczenia sposób ukształtowania odpowiedzialności poręczyciela (art. 881 k.c.) – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2003 r. I CKN 103/01.
Poręczenie udzielone przez kilku poręczycieli.
Poręczyć za spłatę kredytu może więcej niż jeden poręczyciel. Kilku poręczycieli może udzielić poręczenia we wspólnej umowie lub w kilku odrębnych. Mogą to zrobić w tym samym lub w różnym czasie. Zakres odpowiedzialności poszczególnych poręczycieli może być identyczny albo zróżnicowany. Każdy z poręczycieli może udzielić poręczenia za spłatę całego kredytu albo jego części np. za poszczególne transze lub raty kredytu. Poręczyciele mogą ograniczyć odpowiedzialność za spłatę kredytu do określonej kwoty, która może być inna dla każdego z nich. Trzeba jednak pamiętać, że wówczas nadal wszyscy odpowiadają za spłatę całego kredytu w zakresie swoich kwot. Bank ma prawo dochodzić zapłaty od każdego z nich takiej kwoty, jaka wynika z poręczenia jakiego udzielił.
Zobowiązanie każdego z poręczycieli jest niezależne od zobowiązania pozostałych poręczycieli. Oznacza to, że nieważność jednego poręczenia nie spowoduje nieważności innych poręczeń. Zgodnie z art. 881 k.c. poręczyciele ponoszą wobec wierzyciela taką odpowiedzialność, jak współdłużnicy solidarni, bez względu na to, czy poręczyli wspólnie, czy każdy z osobna.
Przy współporęczeniu sytuacja prawna współporęczycieli jest, w braku odmiennej umowy, taka sama jak współdłużników solidarnych co oznacza, że również stosunki pomiędzy poręczycielami są normowane przez przepisy o solidarności. W takiej sytuacji istnieją dwa zobowiązania solidarne, dłużnika głównego z poręczycielami i między współporęczycielami. Z unormowania tego wynika, że jeżeli umowa nie stanowi inaczej, to poręczycielowi, który uiścił dług w całości lub w części przewyższającej jego obciążenie, przysługuje w stosunku do pozostałych poręczycieli prawo regresu według przepisów o solidarności (art. 376 § 1 k.c.), niezależnie od regresu w stosunku do dłużnika głównego, obejmującego całość zaspokojonej wierzytelności z mocy art. 518 § 1 k.c. z tytułu wstąpienia w miejsce zaspokojonego wierzyciela – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 1997 r. III CKU 87/97.
Poręczenie a bankowy tytuł egzekucyjny.
W związku z umową poręczenia, poręczyciel podobnie jak kredytobiorca składa zazwyczaj oświadczenie o poddaniu się egzekucji na mocy bankowego tytułu egzekucyjnego. Oświadczenie takie, powinno określać kwotę do wysokości, której bank może wystawić b.t.e. oraz termin do kiedy może to zrobić. Bankowy tytuł egzekucyjny wystawiony przez bank przeciwko poręczycielowi, który jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia kredytu, po zaopatrzeniu go przez sąd w klauzulę wykonalności może być podstawą do wszczęcia egzekucji przez bank z całego majątku poręczyciela. Więcej na temat b.t.e. pisałem tutaj: Bankowy tytuł egzekucyjny – jak to działa?
Poręczenie a rachunek bankowy.
Poręczyciel może mieć otwarty rachunek w banku, na rzecz którego udzielił poręczenia. W takiej sytuacji, bank może skorzystać z ułatwienia w dochodzeniu swojego wymagalnego roszczenia od poręczyciela. Mianowicie, może potrącić swoją wierzytelność z tytułu poręczenia z wierzytelnością poręczyciela przysługującą mu na podstawie umowy rachunku bankowego, czyli innymi słowy pobrać pieniądze z rachunku i zaliczyć je na zapłatę długu. O potrąceniu pisałem tutaj: Na czym polega potrącenie bankowe?
Jeżeli natomiast poręczyciel posiada rachunek w innym banku, to w umowie poręczenia można zawrzeć pełnomocnictwo dla banku-wierzyciela do dysponowania tym rachunkiem w związku z ustanowionym poręczeniem. Na podstawie tego pełnomocnictwa, bank będzie mógł wypłacić pieniądze z rachunku poręczyciela, w sytuacji, gdyby żądanie zapłaty w stosunku do poręczyciela było wymagalne. W przypadku rachunku lokaty terminowej pełnomocnictwo powinno wyraźnie określać, że bank ma prawo zerwać lokatę i wypłacić pieniądze przed terminem jej zapadalności.
Śmierć poręczyciela a dochodzenie zapłaty przez bank.
O wpływie śmierci kredytobiorcy na zobowiązanie poręczyciela wspomniałem w publikacji Poręczenie za spłatę kredytu lub pożyczki. Na blog trafiają jednak także osoby poszukujące informacji na temat tego co się dzieje z poręczeniem po śmierci osoby, która je udzieliła. Czy w razie śmierci poręczyciela bank może żądać spłaty kredytu również od spadkobierców? Odpowiedź brzmi tak. Z chwilą śmierci poręczyciela jego prawa i obowiązki majątkowe składające się na spadek przechodzą na spadkobierców. Poręczenie za spłatę kredytu jest obowiązkiem o charakterze majątkowym i podlega dziedziczeniu. Wierzyciel (bank) może zażądać od spadkobierców poręczyciela zapłaty z tytułu poręczenia. Co więcej, jeżeli zaistniałaby taka potrzeba ma także prawo wszcząć postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku przez spadkobierców.
Zakres odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania zmarłego poręczyciela może być różny w zależności od sposobu w jaki przyjęli oni spadek. Mogą spadek odrzucić, wówczas nie odpowiadają za dług poręczyciela, mogą przyjąć spadek wprost lub z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Więcej na temat zasad odpowiedzialności za dziedziczony dług dowiesz się stąd: Kredyt a śmierć kredytobiorcy. Mowa jest tam o odpowiedzialności spadkobierców za spłatę kredytu, ale te same zasady stosuje się do skutków śmierci poręczyciela i dziedziczenia po nim długów.
Dodaj komentarz