Tajemnica bankowa – kogo i czego dotyczy?

Tajemnice mają to do siebie, że rozpalają ludzką wyobraźnię. Moja ulubiona dziedzina nauki, historia, skrywa w mroku minionych dziejów bardzo wiele różnych tajemnic. Między innymi to sprawia, że jej poznawanie jest tak fascynujące. W życiu społecznym i obrocie gospodarczym funkcjonują natomiast tajemnice zawodowe, takie jak chociażby tajemnica dziennikarska, tajemnica lekarska, tajemnica adwokacka itd. Natomiast z bankami nieodłącznie kojarzy się tajemnica bankowa. To niezwykle istotny obowiązek po stronie banku, ustanowiony i sankcjonowany przez obowiązujące prawo. Dzisiaj na blogu uchylam rąbka tej tajemnicy. 😉

Kto jest zobowiązany zachować tajemnicę bankową?

Banki prowadząc swoją działalność są zobowiązane chronić informacje objęte tajemnicą bankową. Obowiązek ten wynika wprost z Prawa bankowego, a konkretnie z art. 104 ust. 1 tej ustawy. Zobowiązani do zachowania tajemnicy bankowej są bank jako instytucja, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe.

Czynności bankowe (czyli usługi świadczone przez banki zgodnie z Prawem bankowym) w praktyce najczęściej wykonywane są przez pracowników banku. Na czynność bankową składać się mogą różnorakie czynności faktyczne oraz prawne. Banki i ich pracownicy zawsze mają obowiązek przestrzegania tajemnicy bankowej w związku z działalnością jaką prowadzą. Ponadto pracownik banku ma obowiązek dochować tajemnicy bankowej nie tylko w okresie pracy w danym banku, ale nawet wtedy, gdy przestanie już w nim pracować. Czyli po rozwiązaniu umowy o pracę z bankiem, były pracownik nadal nie może rozpowszechniać wiadomości, o których dowiedział się będąc w nim zatrudniony.

Również osoby, za pośrednictwem których bank wykonuje czynności bankowe, są zobowiązane przestrzegać tajemnicy bankowej jeżeli dana czynność jest wykonywana z ich udziałem. Osobami takimi mogą być np. pośrednicy kredytowi czy agencje bankowe, prowadzone przez przedsiębiorców, którym bank powierzył wykonywanie czynności bankowych na podstawie tzw. umowy outsourcingowej. Podmiotem takim może być także inny bank lub izba rozliczeniowa uczestnicząca stosownych rozliczeniach pieniężnych.

Za bezprawne ujawnienie lub wykorzystanie informacji stanowiących tajemnicę bankową bank ponosi odpowiedzialność cywilną. Ponadto osoby obowiązane do zachowania tajemnicy bankowej ponoszą także odpowiedzialność karną. Sankcją przewidzianą obecnie przez przepisy karne jest grzywna do 1 miliona złotych lub kara pozbawienia wolności do 3 lat.

Co jest objęte tajemnicą bankową?

Tajemnicą bankową objęte są wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej (np. udzielenia kredytu, prowadzenia rachunku bankowego, przeprowadzenia rozliczeń pieniężnych itd.) uzyskane w trakcie negocjacji, zawierania i podczas realizacji umowy, na podstawie której bank daną czynność wykonuje.

Co jest bardzo ważne, tajemnica bankowa zaczyna działać już od chwili rozpoczęcia negocjacji warunków umowy, którą klient zamierza z bankiem podpisać. Objęte są nią wszelkie informacje przekazane bankowi przez klienta, również te, służące do przygotowania umowy, np. wniosek kredytowy wraz z dokumentami towarzyszącymi.

Tajemnica bankowa obowiązuje po zawarciu umowy z bankiem, jak również wtedy, gdy do zawarcia umowy nie doszło, czyli czynność bankowa nie została zrealizowana. Zakończenie obowiązywania umowy między bankiem a klientem również nie powoduje ustania obowiązku przestrzegania tajemnicy bankowej. Czyli na przykładzie kredytu tajemnica bankowa nie wygasa po jego spłaceniu. Osoby, które są w posiadaniu danych objętych tajemnicą bankową wciąż mają obowiązek jej przestrzegać.

Informacje chronione tajemnicą bankową mogą dotyczyć danych dotyczących czynności bankowej (np. warunków i parametrów kredytu), jak również danych na temat klienta banku oraz jego sytuacji faktycznej i prawnej np. miejsce zatrudnienia, statusu majątkowego, źródła dochodów itp.

Tajemnicą bankową są objęte również nośniki, na których informacje zapisane tj. dokumenty papierowe, nośniki przechowujące dane elektroniczne, systemy bankowe.

Oprócz klienta banku, tajemnica bankowa rozciąga się także na informacje dotyczące zabezpieczeń wierzytelności banku ustanowionych w związku z czynnością bankową przez osoby trzecie. Takimi zabezpieczeniami mogą być np. poręczenie, zastaw rejestrowy, hipoteka, weksel. Informacje dotyczące osoby ustanawiającej zabezpieczenie, bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, mają również obowiązek chronić i zachować w tajemnicy. Trzeba jednak pamiętać, że z uwagi na jawność ksiąg wieczystych lub rejestru zastawów niektóre z informacji na temat hipoteki czy zastawu rejestrowego są dostępne w tych rejestrach sądowych zgodnie z prawem.

Dysponentem tajemnicy jest klient.

Tajemnica bankowa chroni klienta banku.  Klient jest dysponentem informacji objętych tą ochroną i może nimi dysponować. Bez znaczenia jest fakt, czy klientem banku jest osoba fizyczna, osoba prawna czy jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. Jeżeli osoba, której tajemnica bankowa dotyczy chce udostępnić informacje podlegające ochronie, to nie ma przeszkód, aby zrezygnowała z niej w danej sytuacji. W tym celu powinna pisemnie upoważnić bank do przekazania określonych informacji wskazanej przez siebie osobie lub instytucji. Osoba trzecia może uzyskać dostęp do danych objętych tajemnicą bankową tylko na postawie takiego upoważnienia. Zasada ta nie dotyczy wyjątków, o których zaraz będzie mowa.

Czego nie dotyczy tajemnica bankowa?

Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej nie jest jednak bezwzględny. Prawo bankowe przewiduje wyjątki, w których bank jest zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy. Są to zwolnienia przedmiotowe oraz podmiotowe.

Zwolnienia przedmiotowe polegają na tym, że w określonych przez ustawę sytuacjach bank nie jest zobowiązany przestrzegać tajemnicy bankowej. Obowiązek ten nie dotyczy banku, gdy:

  • bez ujawnienia informacji objętej tajemnicą bankową – ze względu na istotę i charakter czynności bankowej lub obowiązujące przepisy – nie jest możliwe należyte wykonanie umowy, na podstawie której ta czynność bankowa jest wykonywana, lub należyte wykonanie czynności pozostających w związku z zawarciem i wykonaniem tej umowy,
  • ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową następuje na rzecz przedsiębiorców, którym bank, zgodnie z Prawem bankowym powierzył wykonywanie, stale lub okresowo, czynności związanych z działalnością bankową,
  • udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową następuje na rzecz adwokatów lub radców prawnych w związku ze świadczeniem przez nich pomocy prawnej na rzecz banku (dotyczy radców prawnych, którzy nie są pracownikami banku),
  • udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową jest niezbędne do zawarcia i wykonywania umów związanych ze zbywaniem wierzytelności przez bank,
  • udzielenie informacji innym bankom, instytucjom kredytowym lub instytucjom finansowym należącym do tego samego holdingu finansowego jest niezbędne do należytego wykonywania, określonych w przepisach prawa, obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Z kolei zwolnienie podmiotowe sprowadzają się do tego, że bank ma prawny obowiązek podzielić się informacjami objętymi tajemnicą bankową z określonymi instytucjami. Ich lista jest dosyć długa, znajdują się na niej między innymi:

  • inne banki, instytucje kredytowe lub instytucje finansowe,
  • Komisja Nadzoru Finansowego,
  • sądy,
  • prokuratorzy,
  • Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej,
  • Prezes Najwyższej Izba Kontroli,
  • Bankowy Fundusz Gwarancyjny,
  • Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi,
  • Główny Urząd Ceł,
  • Urząd Ochrony Państwa,
  • Biuro Informacji Kredytowej,
  • Generalny Inspektor Danych Osobowych,
  • Komisja Papierów Wartościowych i Giełd,
  • biegli rewidenci,
  • komornicy sądowi,
  • wydawcy elektronicznych instrumentów płatniczych,
  • Policja. 

Prawo bankowe dokładnie określa okoliczności, w jakich uprawnione instytucje i osoby mogą żądać od banku udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową. Ponadto mogą one wykorzystać otrzymane informacje wyłącznie w granicach określonych przez przepisy prawa.

Wspominając o instytucjach uprawnionych do żądania od banku przedstawienia informacji objętych tajemnicą bankową, trzeba także pamiętać o naczelnikach urzędów skarbowych oraz naczelnikach urzędów celnych. Im także na podstawie i w okolicznościach określonych w ordynacji podatkowej przysługują tego rodzaju uprawnienia w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym. Podobnie ustawa o kontroli skarbowej przyznaje takie uprawnienia organom kontroli skarbowej i określa zakres informacji, jakich mogą one  żądać od banku w sprawach o przestępstwa lub wykroczenia skarbowe.

Bank nie ponosi odpowiedzialności za szkody wynikające z ujawnienia tajemnicy bankowej i wykorzystania jej niezgodnie z przeznaczeniem przez osoby i instytucje upoważnione przez ustawę do żądania udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową.

W praktyce zdarzają się komplikacje.

Tajemnica bankowa w praktyce bankowej powoduje różne komplikacje. Instytucje i osoby upoważnione do „przełamywania” tajemnicy bankowej mają tendencje do przyznawania sobie większego zakresu uprawnień wobec banków niż wynikający z przepisów prawa. Zdarza się również, że ich żądania nie zawsze wypełniają wymogi stawiane przez prawo, które powinny być dochowane, aby było możliwe żądanie od banku przekazania informacji objętych tajemnicą bankową.

Tajemnica bankowa jest jednak, tak jak napisałem na wstępie, jednym z najważniejszych obowiązków po stronie banków i stosując się do niego ich pracownicy i współpracownicy powinni zachować w tym względzie szczególną ostrożność. Obsługa klientów i przetwarzanie informacji, które się z nią wiążą powinny być tak zorganizowane, aby osoby nieuprawnione nie mogły mieć do nich dostępu.

W dotychczasowych wpisach wspomniałem, że bank nie ma prawa udostępnić informacji na temat kredytu zaciągniętego przez współmałżonka, jeśli drugi nie jest stroną umowy: „Zaciągnięcie kredytu lub pożyczki bez zgody małżonka”. Ostatnio pisałem także o tajemnicy bankowej  tutaj: „Kredyt a śmierć kredytobiorcy”. Inne praktyczne aspekty dotyczące z nią związane będą z pewnością pojawiać się w treści publikacji na blogu przy okazji kolejnych wpisów. Dlatego zachęcam do regularnych odwiedzin.

Udostępnij:
  • email
  • Facebook
  • LinkedIn
  • Twitter
  • Google Bookmarks
  • Wykop
  • RSS

Podobne tematy:

6 Komentarzy do Tajemnica bankowa – kogo i czego dotyczy?

  1. A co w sytuacji, kiedy małżonek jest stroną kredytu, a jego współmałżonek np. poręczycielem?

  2. Rafał Skiba pisze:

    Witam serdecznie PiU i dziękuję za fajne pytanie. 🙂 Poręczenie de facto zastępuje zgodę małżonka na zaciągnięcie kredytu, a nawet jest od niej lepsze dla banku z punktu widzenia ponoszenia odpowiedzialności majątkowej za spłątę kredytu, ponieważ jego efekt rozciąga się na majątek osobisty małżonka-poręczyciela. Udzielając poręczenia taka osoba zapoznaje się z reguły z warunkami umowy kredytu. Powinna być również poinformowana przez bank w przypadku opóźnień w jego spłacie. Ponadto ewentualna zmiana do umowy kredytu, zwiększająca zakres odpowiedzialności kredytobiorcy, a tym samym poręczyciela powinna odbyć się za zgodą tego drugiego, aby była w stosunku do niego skuteczna.

  3. Arek pisze:

    Witam, Czy jesli zdecyduje sie na otwarcie rachunku bankowego na osobe prywatna w banku to bank zobowiazany jest prawnie informowac o tym fakcie inne banki, urzedy lub instytucje?
    I czy taka sama jest sytuacja w przypadku otwarcia rachunku na firme jednosobowa? Dziekuje. Arek

  4. Gosia pisze:

    Mam mały kredyt w banku. Pracownica banku zaczepiła moją ciocie i powiedziala o kredycie i kto Mi ten kredyt jeszcze pożerował. Co grozi pracownicy za to ???Wspomnę że pracownica banku zaczepia mnie na ulicy.

  5. Rafał Skiba pisze:

    Pracownikowi banku, który ujawnia tajemnicę bankową grozi odpowiedzialność karna (grzywna do 1 mln zł i pozbawienie wolności do lat 3). Grozi mu również odpowiedzialność dyscyplinarna wobec banku za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika włącznie.

  6. Mariusz pisze:

    Witam,
    Wobec mojej siostry toczy się postępowanie komornicze na niewielką kwotę. Posiada ona konto w tym samym banku co ja. Bank (dowodów nie mam, ale wg mnie to jedyna możliwość) przekazał moje dane osobowowe (Imię, Nazwisko, Miejsce zamieszkania, telefon) w celu namierzenia osoby właściwej osoby. Pytanie czy bank ma do tego prawo (nie jestem stroną w tej sprawie)? Jeśli nie gdzie mogę zgłosić taką sytuację?

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *